3-mavzu: C++ dasturlash tiliga va muhiti. Dastur interfeysi. Dastur strukturasi. Dastur elementlari. Reja

Belgili O‘zgarmaslar 
14
J.B.Dixit. Fundamentalsofcomputer programmingandInformation texnology. India. 2009 (207- bet) 
Eslatma: Escape belgilar ketma-ketligi bitta belgini ifodalaydi va ASCII jadvalida bir 
baytni ifodalaydi.
Eslatma: Ko‘p belgili o‘zgarmaslar butun (int) turi kabi alohida ko‘rib chiqiladi va bu 
o‘zgarmaslarning qiymatlari ishlab chiqarilishi (versiyasi) ga bog’liq bo‘ladi. Belgili 
turdagi massivlar qator belgilarini (elementlarini) saqlashga xizmat qiladi. Massiv statik 
bir turga mansub elementlar to‘plami bo‘lib, bu haqda to‘qqizinchi – Massivlar va 
Qatorlar bobida batafsil yoritilgan. 

---

Belgili o‘zgarmas nomi va o‘zgaruvchiga ega bo‘lgan o‘zgarmasdir. 
O‘zgaruvchidan farqli ravishda o‘zgarmas initsializatsiya qilingandan (boshlang’ich 
qiymat berilgandan) so‘ng uning qiymatini o‘zgartirib bo‘lmaydi. C++ da belgili 
o‘zgaruvchilarni ikki usulda hosil qilish mumkin: 
1. Const klassifikatoridan foydalangan holda 
C++ dao‘zgarmas ifodada const so‘zidan foydalanish mumkin. Masalan, 
const int SlZE =20; 
char string[SIZE]; 
Agar biz faqatgina const modikatoridan foydalansak, odatda int turi o‘rnatiladi. 
Masalan, 
const SlZE =20; 
yoki 
const int SlZE = 20; 
Bu usul sizning dastur kodingizni oson yozishda turli buzulishlar va qo‘llab-
quvvatlashda bir qancha afvazlliklarga ega. Asosiy farq shundaki, o‘zgarmas turga 
ega, demak kompilyator ko‘rsatgan mos turungizdan foydalanishi mumkin bo‘ladi. 
2. Enum kalit so‘zi yordamida aniqlanadigan butun o‘zgarmaslar to‘plami
C++ da siz butun o‘zgarmaslardan sanashda foydalanishingiz mumkin, masalan, 
enum {red, blue, green, white, black); 
Bu ifodadagi red, blue, green, white va black lar o‘zgarmas konstanta sifatida 
qaralib, mos ravishda 0, 1, 2, 3 va 4 qiymatlarga teng. Bu quyidagiga ekvivalent: 
const red = 0;
15
const blue = 1; 
const green = 2; 
const white = 3; 
const black = 4; 
Har bir sanab o‘tiluvchi o‘zgarmas butun qiymatga ega. Agar siz birinchi 
o‘zgarmas qiymatini ko‘rsatmagan bo‘lsangiz, u avtomatik 0 qiymatga ega bo‘ladi, 
qolganlari shu joydan o‘sib boradi. Ixtiyoriy o‘zgarmas aniq qiymat bilan 
initsializatsiya qilinishi mumkin, initsializatsiya qilinmagan o‘zgarmaslar qiymati 
o‘zidan oldingi o‘zgarmas qiymatidan bitta katta sonni qabul qiladi. Masalan,
enum {red = 100, blue, green = 500, white, black = 700); 
Bu e’lon qilishdan so‘ng red qiymati 100, blue qiymati 101, green qiymati 500, 
white qiymati 501 va black qiymati 700 ga teng bo‘ladi.