3-Mavzu. O’zbek estrada san’ati

Tayanch iboralar: Estrada, pop-muzik, lapar, yalla, qo’shiq, yakaxon, 
o’zbek navo, rep, ommaviy madaniyat, rok, pop, repertuar
 
 
 
Mustaqil ta’lim uchun savollar 
1.Estrada nima va u hayotimizga qanday kirib keldi. 
2.O’zbekistonda estrada san’atini rivojlantirish jarayonlari haqida gapirib 
bering. 
3.Ommaviy madaniyat nima, uning paydo bo’lish sabablari. 
4.Ommaviy madaniyatning salbiy oqibatlari. 
5.O’zbekistonda estrada janri bo’yicha kadrlar tayyorlash musalalar. 
6.Estrada qo’shiqlari va uning milliy ohanglari bilan uyg’unlashuvi xususida 
nima bilasiz. 

---

4-Mavzu. Milliy istiqlol va zamonaviy musiqa taraqqiyoti 
Reja 
1.Miliy istiqlol musiqa taraqqiyotining garovi 
2.Simfonik musiqa janri va kompozitorlik ijodiyoti 
3.Vokal va zamonaviy musiqa ijrochiligi 
1.Miliy istiqlol musiqa taraqqiyotining garovi. Istiqlol sharofati bilan o’tgan 
davrlar mobaynida musiqiy san’atimiz yangi bosqichlarga ko’tarildi. Jahon 
musiqiy madaniyati bilan xamkorlik rishtalari yangidan bog’landi. O’zbek 
xalqining boy musiqa merosini, sharq musiqa madaniyati bilan mushtarakligini 
nazarda tutgan muxtaram Prezidentimiz Islom Karimovning ―SHarq musiqasining 
jahon madaniy merosida tutgan o’rni buyuk. Bu musiqa ming-ming yillardan beri 
odamlar dilini poklab, ularni ruhan yuksaltirib kelmoqda»
3
degan so’zlari buning 
yorqin dalilidir. 
Darxaqiqat, bugungi kunda o’zbek musiqa san’atining jahon musiqiy san’atiga 
qo’shayotgan hissasi beqiyosdir. Turg’un Alimatov, Abduhoshim Ismoilov, 
Munojot Yo’lchieva, Yulduz Usmonova, Nasiba Abdullaeva singari xalq sevgan 
mashxur san’atkorlarni, ―Yalla‖, ―Sug’diyona‖, Milliy simfonik orkestr singari 
jamoalarni jahon sahnalaridagi muvaffaqiyatlari taxsinga sazovordir. Shuningdek, 
o’tgan o’n ikki yil davomida qator isteьdodli yoshlar nufuzli xalqaro tanlov va 
festivallarning sovrindorlari bo’lishdi. Pianino ijrochilari Ulug’bek Polvonov, 
Gulnora Alimova, Nargiza Alimova, Irina Gulrzarova, Rustam Abdullaev, yosh 
xonandalar - Anna Guzairova, Saida Mamadalieva, Sevara Nazarxonova, kamonli 
torli cholg’u ijrochilari - Dilshod Nazarov, Sunnat Ibroximov, Marina Sarkisova, 
Anastasiya Yudenich, Ali Izmaylov shular jumlasidandir. 
Istiqlol 
yillarida 
musiqiy 
madaniyatimizni 
rivojlantirish 
sohasida 
Prezidentimizning qator farmonlari va qarorlari eьlon qilindi. Bular orasida 
―O’zbeknavo‖ gastrol - kontsert birlashmasini tashkil etish to’g’risida (1996), 
―O’zbekiston - Vatanim manim‖ qo’shiqlar bayramini o’tkazish to’g’risida (1996), 
―Respublikada musiqiy ta’limni, madaniyat va san’at o’quv yurtlari faoliyatini 
yaxshilash to’g’risida‖ (1996), ―O’zbekistonda estrada san’atini yanada 
rivojlantirish to’g’risida‖ (1998, 2001) singari farmon va qarorlar respublikamizda 
musiqiy san’atni yanada yuksaltirish borasida qo’yilgan qadamdir. 
Ayniqsa, 1997 yildan buyon har ikki yilda Samarqand shahrida o’tkazilayotgan 
―Sharq taronalari‖ xalqaro musiqa festivali xalqaro maydonda yurtimiz nufuzini 
yanada oshirib yubordi. Ushbu nufuzli anjumanda dunyoning 40 dan ortiq 
davlatlari vakillari ishtirok etmoqda. Bu festivalda o’zbek xonanda va 
3
И.А. Каримов. Асарлар. 6- жилд, 322- бет. 

---

ijrochilarining sovrinli o’rinlarni egallashi tahsinga sazovor bo’lmoqda. Bundan 
tashqari, Toshkent shahrida 1998 yildan boshlab xalqaro simfonik musiqa 
festivalining o’tkazilishi, unda jahonning ko’zga ko’ringan dirijyorlari va 
ijrochilarining qatnashishi, 1995 yildan boshlab ―Ilxom – XX‖ Xalqaro zamonaviy 
kamer musiqasi festivalining o’tkazilishi xam musiqiy san’atimiz nufuzini 
oshirmoqda. 
Mustaqillikning birinchi yilidan boshlab zo’r ko’tarinkilik ruxi bilan 
o’tkazilayotgan Mustaqillik va Navro’z bayramlari shodiyonalari, musiqamiz 
rivojiga salmoqli hissa qo’shmoqda. 
Xalq fol’klor ijodiyoti, an’anaviy kasbiy musiqa, harbiy vatanparvarlik ruhidagi 
musiqiy yo’nalish, xar bir viloyatning o’ziga xos musiqiy qirralarini o’zida 
mujassamlashtirgan ijrolar yuksak professionallik darajasiga ko’tarildi. Ayniqsa, 
milliy estrada ruhidagi qo’shiqlar, yangi-yangi estradamiz yulduzlarini kashf etdi. 
Shuningdek, Buxoro, Xiva, Termiz, Nukus shaharlarining yubiley tantanalariga 
tayyorlangan kontsert dasturlari, «Avesto»ning 2700 yilligi, «Alpomish» 
dostonining 1000 yiligi, Amir Temur, Mirzo Ulug’bek, Al-Farg’oniy kabi buyuk 
ajdodlarimizning qutlug’ sanalariga bag’ishlangan kontsert dasturlari xam musiqiy 
ijrochiligimizning yuksalib borayotganligidan dalolat bermoqda. Ushbu barcha 
katta tadbirlarda yangi musiqiy dasturlar rejissurasi shakllandi. 
Mazkur kontsert dasturlarini jaxonning 50 dan ortiq davlatlari televidenielari 
to’g’ridan - to’g’ri efirga uzatdilar. Mustaqillik yillarida o’zbek xalqining asrlar 
davomida go’zal ma’naviy boyligiga aylanib kelgan milliy musiqasiga katta 
e’tibor berildi. Xalq folьklor musiqasi ijrochiligi yuqori darajaga ko’tarildi. 
O’tgan davrlar mobaynida ushbu yunalishga bag’ishlangan qator ko’rik 
tanlovlarning o’tkazilishi fikrimizning dalilidir. Katta ashula ijrochiligi va oilaviy 
ansambllar (Qo’qon, 1991, Shaxrisabz, 1994), ―Alla‖ ijrochilari (Toshkent, 1992, 
1994, 1998, 2000; Marg’ilon, 1996), tuy-marosim qo’shiqlari ijrochilari 
(Toshkent, 1993), folьklor-etnografik jamoalari «Chashma» tanlovi (Toshkent, 
1994), «Istexdod» nomli yosh xonandalar (Toshkent, 1995), baxshi - shoirlar 
(Denov, 1991, Narpay, 1993, Toshkent, 1995, 1997, Termiz, 1999), maqom 
ijrochilari va xalq cholg’ulari ansambllari(Shaxrisabz, 1996) ―Barxayot siymolar‖ 
(Toshkent, 1996, 1997, 1998), oilaviy ansambllari (Jizzax, 1998), folьklor-
etnografik ansambllari (Toshkent, 1999), M. Uzoqov va J. Sultonov nomidagi yosh 
xonandalar (Marg’ilon, 1997, 1999, 2001), Xoji Abdulaziz Abdurasulov nomidagi 
yosh xonandalar (Samarqand, 1997), Komiljon Otaniyozov nomidagi yosh 
xonandalar (Urganch, 2001), Yu. Rajabiy nomidagi IV Xalqaro va V Respublika 
Maqom ijrochilari (Toshkent, 1995, 1999), oilaviy ansambllar (1995) va folьklor-
etnografik jamoalari (1996) telefestivallari shular jumlasidandir. 
Istiqlolning o’tgan davrlari mobaynida xalq musiqa ijodiyoti yo’nalishi yangi 

---

bosqichga ko’tarildi. Musiqiy fol’klorni xalqimizning etnik joylanishi sharoitidan, 
barcha vohalarning urf-odatlari nuqtai nazaridan kelib chiqqan holda tabiiy ijroviy 
ko’rinishi, kiyimlari va o’ziga xos musiqa sozlaridagi musiqiy kurinishi saqlanib 
qolmoqda.Yangilik sifatida xalq fol’klor ijrochiligining milliy estrada yo’nalishiga 
uygunlashgan holda yangi ijroviy namunalari ham namoyon bo’lmoqda. Bu 
ko’rinishlar xalq musiqiy fol’klor ijodiyotini yangilanish bosqichiga 
ko’tarilganidan dalolatdir. 
Respublikamizda ushbu janrda ijod kilayotgan ―Besh qarsaq‖, ―Boysun‖, 
―Gulyor‖, ―Omonyor‖, ―Gulchehralar‖, ―Doston‖, ―Besperde‖, ―Orzu‖, ―Yor-yor‖, 
―CHavgi‖, ―Moxi Sitora‖ singari ko’plab ansambllar o’zlarining yorqin ijodlari 
bilan namuna bo’lmoqdalar. 
Yana bir xalqona musiqiy yo’nalish mumtoz an’anaviy musiqiy ijrochiligi 
soxasida xam e’tiborli ishlar amalga oshirildi. Asrlar qaxridan ajdodlarimizdan 
bizga meros bo’lib kelgan xalq an’anaviy kasbiy musiqamiz yangi-yangi boy 
an’analarni davom ettirmoqda. 
Bu borada Turg’un Alimatov, Orifxon Xotamov (marxum), Fattoxxon 
Mamadaliev (marxum), G’ulomjon Xojiqulov, Abduxoshim Ismoilov, O’lmas 
Rasulov, Temur Maxmudov, Mamasiddiq Madaliev singari mashxur bastakorlar, 
xonanda va sozandalarning ijodiy faoliyatlari yorqin misol bo’la oladi. Ushbu 
maqom va an’anaviy yo’llarni xalqqa yetkazishda xofiz va xonandalarning xam 
xizmatlari bekiyosdir. Xofizlik ijrochiligining yangi-yangi avlodlari yetishib 
chikmoqda.Musiqiy merosimizning yetakchi yo’nalishlaridan bo’lmish xalq 
baxshichilik va dostonchilik san’ati xam jadal suratlar bilan rivojlanmoqda. 
―Alpomish‖ dostonining 1000 yilligini bayram qilinishi bu soxada yangi qo’yilgan 
qadam bo’ldi. 
Istiqlol yillarida xalq mumtoz qo’shiqchiligini, xalq baxshichilik san’atini 
rivojlantirish borasida talay ishlar qilindi. Bu borada Prezidentimiznig farmoni 
bilan ―O’zbekiston Respublikasi xalq xofizi‖, ―O’zbekiston Respublikasi xalq 
baxshisi‖ faxriy unvonlarini taьsis etilishi ushbu soxaga bo’lgan e’tibordan 
dalolatdir. 
Xalq musiqa ijodiyotini ilmiy taxlil qilish, musiqa ilmini amaliyot bilan bog’lash 
borasida o’zbek musiqashunos olimlarining xizmatlari xam bekiyos bo’lmoqda. 
Natijada qator o’quv uslubiy qo’llanmalar, monografiyalar, ilmiy maqolalar chop 
etilmoqda. Ilmiy izlanish natijasida yangi-yangi ilmiy-tadkiqot ishlari yuzaga 
kelmokda. Bularning barchasi xalq musiqiy ijodiyotining mumtoz kasbiy 
musikasini ilmiy asoslangan yunalishda o’rganish va ijro etishda muxim omil 
bo’lib xizmat qilmoqda.