4-modul. Qaraqalpaq tiliniń funkcionallíq stilleri hám sóylew mádeniyatí Jobası


Download 269.32 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/9
Sana23.12.2022
Hajmi269.32 Kb.
#1044659
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
4-modul.

Morfologiyalıq ózgeshelikleri: 1. Ilimiy stilde atlıqlar kóbinese birlik sanda qollanıladı: 
atlıq, úshmúyeshlik, baslawısh, sanlıq. Mısalı: Erkin halında fosfor bir neshe allotropiyalıq túr
ózgerisin dúzedi. Sanlıq óziniń forma jasawshı specifikalıq affikslerine iye. 2. Feyildiń betlik 
formalarınan kóbinese birlik san 3-bet forması (ataladı, tabıladı, aytıladı, esaplanadı, ǵápezli 
boladı, kórsetedi). Kóplik san I bet formaları qollanıladı: esaplaymız, iye bolamız, aytamız, 
kóremiz, bayqaymız; 3. Ilimiy stilde feyiller házirgi-keler máhál formasında qollanıladı. Mısallar: 
Ol a tuwrısına perpendikulyar boladı hám a tuwrısın bazı bir V tochkasında kesip ótedi. Qattı 
deneler tek óziniń kólemin saqlar ǵana qoymastan, formasın da saqlaydı. Metallardıń oksidleri 
onda eriydi, al metall erimeydi. 
Sintaksislik ózgeshelikleri: 1. Ilimiy stilde kiris sózlı gápler keńirek qollanıladı: Aytayıq, 
A tochkasınan a tuwrısına eki perpendikulyar túsiriwge boladı deyik. Álbette, sistemanı jıllılıqtı 
hesh ótkizbeytuǵın qabıq penen qorshaw múmkin emes. Demek, qaralıp otırǵan funkciyanıń O 
tochkasında tuwındısı da bolmaydı. Bul boljaw, haqıyqattan da, durıs. 2. Hár qıylı feyillik 
toplamlar hám qospa gápler kóplep ushrasadı: Eger úshmúyeshlikte eki múyesh teń bolsa, ol teń 
qaptallı úshmúyeshlik boladı. Suwıǵanda gaz qısıladı hám sırtqı kúshler gaz ústinen oń jumıs 
atqaradı. Azot jetispese, ósimliktiń ósiwi irkiledi, dásler japıraqlar solǵın jasıl reńge enedi, onnan 
keyin sar
ǵayadı hám fotosintez procesi toqtaydı. Turaqlı toktıń kúshi eki ótkizgishte de birdey 
boladı, sebebi turaqlı tok jaǵdayında ótkizgishlerde elektr zaryadı torlanbaydı. Ushları ayqasıwshı
tuwrılarda bolǵan, olardıń hár qaysısına perpendikulyar bolıp tabılatuǵın kesindi ayqasıwshı eki 
tuwrınıń ulıwma perpendikulyar dep ataladı.
Ilimiy stildiń sońǵı waqıtları ilimiy-kópshilik stil degen kishkene túri óz aldına bólinip shıqtı. 
Ilimiy kópshilik ádebiyat keń xalıq massası ushın jazıladı, sonlıqtan da bul stilde onsha túsiniksiz 
terminler bolmaydı, bul jaǵınan ol publicistikalıq hám kórkem ádebiyat stiline bir qansha jaqın 
turadı. 

Download 269.32 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling