5 Lekciya:Óz -ózin tárbiyalaw hám óz ústinde islew. Reje

Ta’rbiyaliq islerdi rejelestiriw. Ta’rbiyaliq maqsetlerdi a’melge asiriw ushin reje du’ziw ha’m oni orinlaw ta’rbiya na’tiyjeligin ta’minlewdin’ tiykarg’i jolidir. Oqitiwshinıń’ ta’rbiya islerin rejelestiriwi – do’retiwshilik protsess.
Oqitiwshinıń’ ta’rbiya islerin rejelestiriwde tiykarinan”ta’lim tuwrisinda”g’i Nizam ha’m “Kadrlar tayarlaw Milliy da’stu’ri” ideyalarina ha’m de milliy qa’diriyat, u’rp-a’detlerimizge tayanadi. Onıń’ mazmuni oqiwshilardi oqiwg’a, ilim aliwg’a, miynetke unamli mu’na’siybetti ta’rbiyalawdan ibarat.
Ta’rbiyaliq is rejesinde miynet ta’rbiyasina arnawli a’hmiyet beriledi. Oqitiwshi oqiwshilardin’ miynet ta’rbiyasi rejesin du’zer eken, oqiwshilar miynetinıń’ mashaqati, sharshaw ha’m dem aliw haqqinda aniq qiyallarg’a iye boliwlarin esapqa aliw kerek. Ata-analar menen islew bo’liminde shan’araq, mektep ta’rbiyasin ta’ripleytug’in qisqa mag’lumatlar beriledi. Sheber oqitiwshi ta’rbiyaliq is rejesine aniq bir maqsetti qoyadi. Ta’rbiyaliq is a’meliyatinda xulq normalarinan shetke shiqqan oqiwshilar da ushraydi. Olar ta’rbiyasi “qiyin” oqiwshilar. Olar menen ta’rbiyaliq is alip bariw – bul arnawli itibardi, sabirdi ha’m sheberlikti, qa’lb sezgirligintalap qilatug’i quramali isdir. Ta’rbiyashi bunday oqiwshilardi pedagogik ta’repten u’yreniw da’sturin du’ziwde mina ta’replerge itibar beriwi lazim: shaxstin’ sotsial kelip shig’iwi, shan’araqtin’ uliwma rawajlaniw da’rejesi, axloqan ta’rbiyalang’anliq da’rejesi. Da’stu’r tiykarinda mina bag’darlar boyinsha arnawli ta’rbiyaliq isler rejesi tayyarlanadi:

1. 
   Oqiwshi a’leminıń’ turmisliq bag’darlarin diqqat penen u’yreniw/
   
2. 
   Xarakteri ha’m minez-qulqindag’i shetleniw sebeplerin u’yreniw.
   
3. 
   Unamli bag’darg’a, o’zgeriske ta’sir etiwshi turmisliq ko’rinislerdi tan’law
   
4. 
   Sa’wbetti osmirdin’ “psixologik aymaq” tan izlew
   
5. 
   Oqiwshilar minez-qulqinda sa’wlelengen ha’r tu’rli o’zgerisler u’stinen turaqli baqlaw ornatiw.
   

Belgili, ta’rbiyalang’anliq na’tiyjelerin esapqa aliw, oqiwshilar minez-qulqinda, olardin’ oqiw ha’m miynetke mu’na’siybetlerindegi o’zgerislerdi an’latatug’i pedagogik o’lshemdir. Ta’rbiyaliq xizmet na’tiyjesin aniqlaw ma’selesi quramali ma’seledir. Hesh qashan ta’rbiya na’tiyjelerin o’tkerilgen tadbirler, qatnasqan oqiwshilar sani menen belgilep bolmaydi. Ta’rbiyaliq is na’tiyjeligi oqiwshilardin’ ta’rbiyalang’anliq da’rejesi menen bahalanadi.
Ta’rbiyashi-oqitiwshi oqiwshilardin’ qizig’iw ha’m talaplarin teren’ sezgen halda, jag’daydi esapqa alg’an halda tema tan’lawi, oni tayyarlaw ha’m o’tkeriwde oqiwshilardi ken’ ko’lemde qatnastiriwi, joqari na’tiyjelikti ta’minlewge itibar beriw menen birge, ha’r bir oqiwshinıń’ qa’lewin esapqa aliwi, keskin qaytarmastan, ja’ne oylap ko’riw, qiziqliraq, a’piwayiraq jollardi tabiwin’ mu’mkin dep isendiriwi orinli. Ta’rbiyashi do’retiwshi boliwi, oqiwshilardi da do’retiwshilik xizmetke shaqiriwi, ha’r bir ta’rbiyalaniwshida o’zin ha’m o’zgelerdi hu’rmet etiwde isenim payda etiwi lazim.