5-ma’ruza Axborotlarni himoyalashning texnik va dasturiy vositalari. Elektron tijorat tizimlari va elektron raqamli imzo. Virtual laboratoriyalar va ular bilan ishlash

Internet magazinlar. Elektron internet magazinlarning axborot texnologiyalari Internetdan
foydalana oluvchi xaridorga uyidan chiqmasdan turib turli firmalarning tavar va hizmat navlari
bilan tanishishga, ularning sifati va narxi bo’yicha axborot olishga, internet orqali to’lovni amalga
oshirishga va uyga yetkazib berish bilan xarid qilishga imkon beradi. Umumiy holda Internet- 
magazinning asosiy vazifalari xaridorga-axborot xizmatini ko’rsatish, buyurtmalarni ishlash,
to’lovlarni amalgam oshirish hamda turli statistik axborotlarni yig’ish va tahlillash.
Internet-magazinni boshqarish sxemasi 1-rasmda keltirilgan
Bu sxemada: 
• 
Web-server – tushgan so’rovlarni taqsimlaydi, foydalanishni chegaralaydi. 
• 
Ilovalar serveri – barcha tizim ishlashini, xususan Internet-magazin biznes mantiqini 
boshqaradi: 
• 
MBBT ilovalar, mijozlar, schyotlar va hokozo hususidagi axborotni saqlashni va 
ishlashni amalgam oshiradi. 
Talaba javob beradigan Internet-magazinning ta’minoti Web-vitrinanikiga qaraganda qimmqtga
tushsada, uning imkoniyatlari juda keng va rentabelligi yuqori. Undan tashqari, axborotning
dinamik ishlanishi va ma’lumotlar bazasining mavjudligi evaziga Internet-magazin har bir
ro’yxatdan 
o’tgan 
xaridor 
bilan 
individual 
ishlash 
imkoniyatiga 
ega. 

---

2-mavzu. Elektron raqamli imzo nega kerak va uni qanday 
olish mumkin? 
Kundalik faoliyat raqamli platformaga ko‘char ekan, virtual tarmoqda 
erkin va xavfsiz, ishonchli harakatlanish, shaxsni tasdiqlash va jarayonlarni 
amalga oshirish uchun har bir kishiga elektron raqamli imzo kerak bo‘ladi. 
Jumladan, O‘zbekiston Respublikasining bugungi qonunchilik talablariga 
ko‘ra, elektron raqamli imzo bo‘lmagan taqdirda, davlat organlarining 
interaktiv xizmatlaridan foydalanib, shuningdek Yagona interaktiv davlat 
xizmatlari portalida ko‘rsatiladigan xizmatlardan ham foydalanib bo‘lmaydi. 
Xususan, biror davlat idorasiga ariza, murojaat, taklif yuborish uchun ham, 
sizning shaxsingizni tasdiqlaydigan, o‘zaro ishonchli hamkorlikni 
ta’minlaydigan elektron raqamli imzoga ega bo‘lishingiz kerak bo‘ladi.