5-ma’ruza Axborotlarni himoyalashning texnik va dasturiy vositalari. Elektron tijorat tizimlari va elektron raqamli imzo. Virtual laboratoriyalar va ular bilan ishlash

So‘nggi kunlarda keng tarqalgan viruslar Win95.Shoerec, Win32. And ras, 
Win95.Nathan, RP, oilasi, 1-Worm.CoolNow, Worm.Valcard, Macro.Excel .Uedasun, 
Macro.Word.Giggle, Galeocerdo.600, Trivial, oilasi, NewExe kabilardan iborat. 

---

Chuvalchang virusi. Internet orqali tarqaladi, zararlangan xatlarga fayl ko‘rinishida 
bog‘lab qo‘yiladi. Windows HHHr ilovasi hisoblanadi (RE YEXE-fayl), uzunligi 97Kb ga 
yakin (UPX da qisilgan, qisilmagan holda - 132Kb), Visual Basic tilida yozilgan. 
Faylli viruslar, DOS Norezident, o‘ta xavfli viruslar. Odatda juda kichik uzo‘nlikka ega. 
Niqoyatda sodda. ¡zini joriy katalogdagi barcha SOM fayllar boshiga eski ma'lumotlarni 
saqlamasdan yozadi. Zararlangan fayllarni tiklab bo‘lmaydi. Foydalanilayotgan operasiyaviy 
tizim qanday faylni yoki tarmoq virusi bir yoki bir necha operasiyaviy tizim (DOS, Windows, 
OS/2, Linux, MacOS va x.k.) fayllarini zararlashi mumkin. Masalan, "Boza" virusi faqat 
Windows operasiyaviy tizimda ishlaydi va shuning uchun Windows viruslariga kiradi. "Bliss" 
virusi esa Linux virusiga kiradi va x.k. 
Nod32 Antivirus dasturi 
Hozirgi paytda ko‘p foydalanib kelinayotgan dasturlardan biri bu Nod32 antivirus 
dasturidir. Bu dasturni qulayligi shundan iboratki, yuqari tezlikga ega bo‘lmagan kompyuterlarga 
ham o‘rnatib foydalanishimiz mumkin. 
Nod32 dasturining oynasini ko‘rinishi quyidagi ko‘rinishga egan.
1. Состаяние защиты
2. сkанирование ПK 
3. обновление
4. Настройkа
5. справkа и поддержkа
2. 
сkанирование 
ПKbubanddakompyuterdagi, 
diskdagivafleshkalardagiviruslarnianiqlashvaularniyo‘qatishuchunfoydalaniladi. 
1. “Сkанирование ПK” bandi tanlanganidan so‘ng quyidagi oyna paydo bo‘ladi: 

---

 
Bu oynada 2 ta yozuv mavdud bo‘lib : 
1. 
Сkанирование Smart; 
2. 
ВыборочноеСkанирование . 
2.“ Сkанирование Smart ” bandini tanlasangiz kompyuterdagi viruslarni aniqlaydi va 
yo‘qatadi. 
Agar « ВыборочноеСkанирование” tanlansa quyidagi oyna paydo bo‘ladi: 
 
Hosil bo‘lgan oynadan foydalanib kerakli disk yoki papkalarni tanlab antivirus qilishingiz 
mumkin. Misol tariqasida aytaylik D diskni tanlab «Сkанировать» bandi tanlansa faqat D 
diskdagi viruslarni yo‘qatadi. 
Bu usulni ikkinchi bir usuli ham mavjud. Bu quyidagi rasmda ko‘rsatilgan:

---