5-маъруза Мавзу: Ферментларни таъсир этувчи механизмлари

Тажрибаларнинг дастлабки тезлиги. Фермент субстратнинг катта миқдори билан аралаштирилганда, фермент-субстрат оралиқ тез бошланғич вақтинча ҳолатда тўпланади. Кейин реакция барқарор ҳолат кинетикасига эришади, бунда фермент субстратининг оралиқ моддалари вақт ўтиши билан тахминан доимий бўлиб қолади ва реакция тезлиги нисбатан секин ўзгаради. Фаоллик, одатда, маҳсулотнинг вақт ўтиши билан тўпланишини кузатиш йўли билан, кваз-барқарор ҳолатга эришгандан сўнг қисқа вақт ичида ўлчанади. Ўлчовлар жуда қисқа муддатда амалга оширилганлиги ва субстратнинг ортиқча миқдори туфайли, бўш субстрат миқдори тахминан бошланғич субстрат миқдорига тенг деб тахмин қилиш мумкин. Шунинг учун у ферментлар кинетикасида ҳозиргача энг кўп қўлланиладиган тажриба тури ҳисобланади.

Эгри чизиқли тажрибалар. Ушбу тажрибаларда кинетик параметрлар вақт функцияси сифатида турларнинг концентрациясини ифодалаш орқали аниқланади. Субстрат ёки маҳсулот концентрацияси дастлабки тез вақтинча ҳолатдан кейин ўз вақтида ва реакция мувозанатга яқинлашиш учун етарлича узоқ вақт давомида қайд этилади. Прогресс эгри чизиғи бўйича тажрибалар ферментлар кинетикасининг дастлабки даврида кенг қўлланилган, аммо ҳозир камроқ тарқалган.

Вақтинчалик кинетик тажрибалар. Ушбу тажрибаларда реакция ҳаракати дастлабки тез ўтиш даврида кузатилади, чунки оралиқ барқарор ҳолат кинетикаси даврига этади. Ушбу тажрибаларни юқоридаги иккита синфдан бирига қараганда бажариш қийинроқ, чунки улар махсус техникани талаб қилади.

Вақтинчалик кинетик тажрибалар. Ушбу тажрибаларда реакция ҳаракати дастлабки тез ўтиш даврида кузатилади, чунки оралиқ барқарор ҳолат кинетикаси даврига этади. Ушбу тажрибаларни юқоридаги иккита синфдан бирига қараганда бажариш қийинроқ, чунки улар махсус техникани талаб қилади.

Релаксацион тажрибалар. Ушбу тажрибаларда фермент, субстрат ва маҳсулотнинг мувозанат аралашмаси, масалан, ҳарорат, босим ёки pH сакраши билан бузилади ва мувозанатга қайтиш кузатилади. Ушбу тажрибаларни таҳлил қилиш тўлиқ қайтариладиган реакцияни кўриб чиқишни талаб қилади.