5-mavzu. Tuproq ishlarining hajmini hisoblash

9-rasm. Binoning balandlik sathi belgisini aniqlash. 
 
9-rasmda qatnov qismi 5.5 m bo‘lgan mahalliy ko‘cha tasvirlangan. 
Ko‘cha qatnov qismi o‘qiga nisbatan bino otmostkasining bino bilan taqalgan 
joyi sathini aniqlaymiz. Aytaylik, ko‘cha qatnov qismi o‘qining balandlik 
sathi N
qqo’b 
=404,0. 2.11- formulaga asosan
H
q
=
H+d
bt 
+

S ∙ i
ko’n 
= 403,94+0,15+0,15 = 404,24 m.
bu yerda: N= N
qqo’b
-(Vx i 
ko’n
) = 404,0-(3x0,02)=403,94
d
bt 
=
0,15 m.

S ∙ i
ko’n
= 1,5x0,015+5x0,025 = 0,15 m 
Shunday qilib, bino otmostkasining sathi 404.24 ni tashkil qiladi.
 

---

10-rasm. Bino burchaklarining baland sath belgilarini aniqlash. 
Binolarni qizil chiziqqa bog‘lashda ushbu binolar burchaklarining sath 
belgilari qizil chiziq loyihaviy sath belgisi va berilgan burchak kesimining
balandligi hamda qizil chiziqdan binogacha bo‘lgan hududning bino tomonga 
qarab ko‘tarilib borish balandligi yig‘indisi bo‘yicha aniqlanadi. 
Interpolyatsiya usulida bino tarhi bo‘yicha to‘rtta burchakning qora 
belgisini topamiz (10-rasm).
Bino burchaklarining qizil sath belgilarini aniqlashda bu belgilarning 
farqini oshishi yoki pasayishini hisobga olish va tekshirish taqozo etiladi, bu 
farq fasadlar bo‘yicha ham binoning ko‘ndalang tomoni bo‘yicha ham 1,2 m 
dan oshmasligi lozim. Bino fasadi bo‘yicha ham va uning ko‘ndalang tomoni 
bo‘yicha ham quyidagi qiymatlar: minimal qiymat – 0,004, maksimal qiymat 
– 0,02 da qabul qilinadi.
Bino polining sof sathiy belgisi bino burchaklaridagi maksimal stahiy 
belgidan kamida 0,5 m baland bo‘lishi lozim. U holda polning sof sathiy 
belgisi quyidagini tashkil etadi: 
404,24+0,5=404,74 m 
Ilovada kichik tuman hududini umumiy holda loyihaviy (qizil) 
gorizontallar usulida vertikal rejalash sxemasi keltirilgan.
Kichik tuman hududiga turli vazifalarni bajaruvchi binolar 
joylashtiriladi: sport, xo‘jalik va h.k. Maydonlar binolarning bajaradigan 
vazifalariga bog‘liq ravishda o‘zlarining butun yuzasi bo‘yicha bitta 
nishablikda yoki tom yopmasi va konvert ko‘rinishida loyihalanishi mumkin.