6-ma’ruza: Lokal tarmoqlar va ularning qurilish usullari. Reja

4. Mantiqiy adreslash (LLC) va fizik adreslash (MAC). 
Lokal tarmoqning kanal pog’onasi ikkita kichik pog’onalarga bo’linadi va ular 
ham pog’ona deb yuritiladi: 
- LLC (Logical Link Control) mantiqiy kanalni boshqarish pog’onasi; 
- MAC (Media Access Control) muhitida foydalanish ruxsatlarni boshqarish 
pog’onasi. 
LLC pog’onaning funksiyasi operasion tizimning maxsus moduliga mos dastur 
orqali amalga oshiriladi, MAC pog’onaning funksiyasi esa apparat-dasturiy, ya’ni 
tarmoq adapteri va uning drayveri tomonidan amalga oshiriladi (shuni esda tutish 
kerakki, MAC-manzildan Ethernet tarmog’ida bog’lamalardan identifikasiyalash 
uchun foydalaniladi). 
Muhitda MAS-pog’onadagi kirishlarni boshqarishni ko’rib chiqamiz. 
MAS pog’onaning asosiy vazifalariga quyidagilar kiradi: 
Амалий поғона 
Тақдим этиш 
поғонаси 
Сеанс поғонаси 
Транспорт поғонаси 
Тармоқ поғонаси 
Канал поғонаси 
Физик поғона 
Канал поғонаси 
Физик поғона
OSI модели 
ЛҲТ протоколлари 
6.10-расм. ЛҲТ протоколларининг OSI модели поғоналари билан 
мос келиши 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
1 
2 

---

107 
- ajratilgan muhitdan foydalanishni ta’minlash; 
- fizik pog’onaning vazifasi va qurilmalaridan foydalanib oxirgi bog’lamalar 
o’rtasida kadrlar uzatish. 
Tasodifiy ruxsat usuli ajratiladigan muhitlarni egallovchi asosiy usullardan 
biri hisoblanadi. Bu usul jo’natuvchi bog’lama tarmoqqa ma’lumot kadrlarini boshqa 
bog’lamalarning ishidan mustaqil tarzda jo’natishga harakat qiladi, faqat buni uzatish 
liniyasi bo’sh bo’lgan vaqt momentida amalga oshiradi.
Tasodifiy ruxsat usuli tarmoqda muhitga kirishni tartibga soluvchi hakam 
vazifasini bajaruvchi maxsus bog’lama bo’lishini talab qilmaydi. Shuning uchun ham 
bir vaqtda bir necha stansiyalardan kadrlarni uzatish jarayonida uzatuvchilarning 
signallari usma-ust tushib qolish (kolliziya) holati yuz beradi. Kolliziya natijasida esa 
barcha uzatilayotgan axborotlarning paketlari buziladi.
Kolliziya ehtimolini pasaytirish uchun ma’lumotni uzatishdan oldin dastlab 
eshitish usuli yaratilgan. Agarda muhit boshqa kadrlarni uzatish bilan band bo’lsa, 
bog’lama o’zining kadrlarini to’g’ridan-to’g’ri uzatish huquqiga ega bo’lmaydi. Bu 
esa kolliziya ehtimolini to’liq bartaraf etmasa ham, pasaytirish imkonini beradi. 
Yuqorida ko’rilgan tasodifiy foydalana olish algoritmlari bog’lama belgilangan 
vaqtda ajratilgan muhitga kira olish huquqini olishiga kafolat bermaydi. Amalda har 
doim ham haqiqiy kutish vaqti belgilangan ehtimolidan oshib ketadi. 
Ajratiladigan muhitdan foydalana olishni ta’minlashning boshqa yondashuvi 
bu har doim kirishni kutishning maksimal vaqti ma’lum bo’lgan detirminallashgan