6-мавзу: АҲоли геоэкологик омил сифатида

Дунёнинг энг кўп аҳоли яшайдиган жойлари.

Дунёнинг энг кўп аҳоли яшайдиган жойи Осиёнинг жануби-шарқий қисми (Хитой, Ҳиндистон, Покистон, Бангладеш, Индонезия ва бошқалар) бўлиб, у ерда ер юзидаги барча одамларнинг қарийб ярми истиқомат қилади. Бу улкан ҳудуд, эҳтимол, энг катта антропоген ўзгаришларни бошидан кечирди.

Сўнгги 250 йил ичида дунё аҳолиси тахминан беш-етти баравар кўпайди. Худди шу даврда Шимолий Америка аҳолиси асосан Шарқий Ярим шардан кўчиб келганлиги сабабли юз баравар ва Жанубий Америкада қарийб 20 баравар кўпайди. Ушбу рақамлар экосферанинг турли минтақаларида антропоген юкнинг ошиши даражаси, шунингдек, аҳоли миграцияси жараёнларининг муҳим геоэкологик роли тўғрисида тасаввур беради.

Дунё аҳолисининг даврлар бўйича кўпайиши.

Хусусан, шаҳар аҳолисининг нисбий ва мутлоқ миқдори кўпайиб бормоқда ва ўсишда давом этади, асосан ривожланаётган мамлакатларда. Шаҳар тизимлари ҳудуднинг деярли тўлиқ антропоген ўзгаришига мисолдир. Антропоген ўзгаришларда шаҳарлар ва унинг атрофидаги алоқалар ҳам муҳим рол ўйнайди.

Хусусан, шаҳар аҳолисининг нисбий ва мутлоқ миқдори кўпайиб бормоқда ва ўсишда давом этади, асосан ривожланаётган мамлакатларда. Шаҳар тизимлари ҳудуднинг деярли тўлиқ антропоген ўзгаришига мисолдир. Антропоген ўзгаришларда шаҳарлар ва унинг атрофидаги алоқалар ҳам муҳим рол ўйнайди.

Антропоген юкнинг табиатида, одамлар ва табиат ўртасидаги муносабатларнинг ўзига хос хусусиятларида, табиий ресурсларга бўлган эҳтиёжда ва ҳоказоларда миллий урф-одатлар, тажриба ва одатлар муҳим рол ўйнайди. Л.Троу (АҚШ) бу ҳақда истеҳзо ва ҳазил билан шундай ёзади:

Агар дунё аҳолиси швейцарияликларнинг маҳсулдорлиги, хитойларнинг истеъмоли даражаси, шведларга хос бўлган тенглик истаги ва японларнинг ижтимоий интизомига эга бўлса, бизнинг сайёрамиз дунёнинг барча замонавий аҳолисининг эҳтиёжларини бир неча бор қондириши мумкин эди. Бошқа томондан, агар дунё аҳолиси америкаликларнинг истеъмоли, ҳиндларнинг анъанавий тенгсизлиги ва аргентиналикларнинг ижтимоий интизомига эга бўлганида эди, бизнинг сайёрамиз ҳаттоки Ернинг замонавий аҳолисининг эҳтиёжларини қондира олмайди.