Gaz
|
Atmosfera havosi (hajmi bо‘yicha % hisobida)
|
Nafas chiqargandagi havo (hajmi bо‘yicha % hisobida)
|
Kislorod
Uglerod (1U)-oksid
Azot
|
20,94
0,04
78,08
|
15,4-16,0
3,4-4,7
78,26
|
Argon, boshqa inert gazlar va aralashmalar
|
0,94
|
0,94
|
Atmosfera havosi va odam nafas oladigan havo tarkibi
Kislorod nafas yо‘li orqali organizmga о‘tib, odam organizmida bо‘lib о‘tayotgan oksidlanish jarayonida bevosita ishtirok etadi. U о‘pka orqali qonga о‘tib, qizil qon tanachalariga qо‘shilib ketadi. Bu tanachalarda qon aylanish jarayonida kislorodni tо‘qima va hujayralarga eltadi. Inson a’zolarida ovqat moddalari qayta ishlanishi, oksidlanishi va bu jarayonlardan quvvat ajralib chiqishi kislorodsiz amalga oshmaydi. Kislorod tirik organizmda tana xaroratining bir meyorda saqlanishini ta’minlaydi. - Kislorod nafas yо‘li orqali organizmga о‘tib, odam organizmida bо‘lib о‘tayotgan oksidlanish jarayonida bevosita ishtirok etadi. U о‘pka orqali qonga о‘tib, qizil qon tanachalariga qо‘shilib ketadi. Bu tanachalarda qon aylanish jarayonida kislorodni tо‘qima va hujayralarga eltadi. Inson a’zolarida ovqat moddalari qayta ishlanishi, oksidlanishi va bu jarayonlardan quvvat ajralib chiqishi kislorodsiz amalga oshmaydi. Kislorod tirik organizmda tana xaroratining bir meyorda saqlanishini ta’minlaydi.
- Shuni aytish kerakki, inson organizmida kislorod bilan ta’minlanishi buzilsa nafas, markaziy nerv tizimi, yurak qon tomir tizimi va boshqa tizimlar faoliyatida jiddiy о‘zgarishlar sodir bо‘lishi mumkin.
Balandlik oshgan sayin kislorod miqdori kamayib boradi. Kislorod 16-17% gacha kamayib ketsa fiziologik о‘zgarishlar kuzatiladi; kislorod miqdori 11-13%, parsial bosimi R02 120 g Pa simob ustuni 90 mm ga teng bо‘lsa, kislorod yetishmasligi ifodalanib, ish qobiliyati keskin pasayib ketishiga olib keladi. - Balandlik oshgan sayin kislorod miqdori kamayib boradi. Kislorod 16-17% gacha kamayib ketsa fiziologik о‘zgarishlar kuzatiladi; kislorod miqdori 11-13%, parsial bosimi R02 120 g Pa simob ustuni 90 mm ga teng bо‘lsa, kislorod yetishmasligi ifodalanib, ish qobiliyati keskin pasayib ketishiga olib keladi.
- Quyosh radiatsiyasi energiya, issiqlik va yorug‘lik manbai hisoblanadi. U yer sathini isitadi, suvni bug‘lantiradi, havo oqimini paydo qiladi va shunga bog‘lik holda ob-havoni о‘zgartiradi, Yer yuzida butun organik hayot quyosh radiatsiyasi tufayli mavjuddir.
- Fizik jihatdan olib qaralganda quyosh radiatsiyasi turli uzunlikdagi tо‘lqinlardan iborat bо‘lgan elektromagnit tebranishlar oqimidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
