6-mavzu. Metallarni payvandlash va kavsharlash. Reja

Radial-parmalash stanoklari
Radial-parmalash stanoklari yakkalab, ssriyalab ishlab chiqarish va remont qilish sharoitida yirik hamda og’ir zagotovkalarni parmalash, teshiklarni parmalab kengaytirish, zenkerlash, razvertkalash, metchiklar bilan ichki rez’balar qirqish va boshqalarda ishlatyaladi.

76- rasm. 2V56 modelli radial-parmalash stanogining umumiy ko’rinishi:
L — asos; B — qo’zg’almas kolonna; V — buriluvchi kolonnaning siqib mahkamlash mexanizmi; G — ichi havol buriluvchi kolonna; D — traversani ko’tarish, gushirish va siqib mahkamlash mexannzmi; Ye — traversa; J — shpindelli babka; Z — qo’yma stol; 1 — surish qutisini qayta ulash dastasi; 2 — shpyandelni dastaki ravishda jadal surish va avtomatik surishni ishga solish dastasi; 3 — so’rishni aztomatik to’xtatishni rostlash dastasi; 4 — shpindelni dastaki ravishda sekin siljitish chambaragi; 5 — shpindelli babkani radial yo’nalishda dastaki surish chambaragi; 6 — tezliklar qutisini qayta ulgtsl dastasi; 7 — elektrik dvigatelni yurgizish, to’xtatish va reverslash dastasi.


35-rasmda 2V56 modelli radial-parmalash stanoginingumu-miy ko’rinishi tasvirlangan. Bu stanokning afzalligi shundaki, unda ishlov berilaetgan zagotovkankng vaziyatini o’zgartirmay turib, bir necha teshik parmalash yoki bir necha teshikka ishlov berish mumkin, buning uchun traversa Ye zarur burchakka burila-di-da, shpindelli babka traversa bo’ylab zarur oraliqqa silji-tiladi.
Parmalash stanoklarida ishlatiladigan kesuvchi asboblar
Parmalash stanoklarida ishlatiladigan asosiy kesuvchi asbob parmadir. Teshiklar parmalashda yapaloq parma, spiral’ parma, miltiq parmasi, to’p parmasi, halqali va boshqa parmalardan foydalaniladi. Parmalar tezkesar po’latlardan, kamdan-kam hollarda zsa XV5 va 9XS markali legirlangan asbobsozlik po’latlaridan tayyorlanadi. Metallarni jadal parmalashda tig’i qattiq qotishma plastinkalaridan tayyorlangan parmalar ishlatiladi
3
77-rasm. Spiral Parma tuzilishi.
6-rasmda spiral’ parmaning elementlari va ba’zi geometrik parametrlari keltirilgan. Rasmdai ko’rinib turibdiki, spiral’ parma ish qismidan, bo’yin, quyruq va panjadai iborag. Parmaning quyrug’i uni stanok shpindelining uyasiga mahkamlash uchun xizmat qiladi, panjasi esa parmani shpindel’ uyasidan urib chiqarish uchun tayanch vazifasini o’taydi. Parma kesuvchi qismining geometrik parametrlari jumlasiga parmaning uchi-dagi burchak, vintsimon ariqchadining qiyalik burchagi, oldingi va ketingi burchaklari, ko’ndalang qirra (tig’)ning qiyalik burchagi kiradi.
P a r m a n i n g u ch i d a g i b u r ch a k 2 φ asosiy kesuvchi qir-ralar orasidagi burchak bo’lib, uning qiymati po’latlar, cho’yan va qattiq bronzalar uchun 116—118°, latun’ va yumshoq bronzalar uchun 130°, yengil qotishmalar uchun 140°, mis uchun 125°, ebonit va tselluloid uchun esa 80—90° qilib olinadi.
P a r m a n i n g v i n t s i m o n a r i q ch a s i n i n g q i ya l i k b u r ch a g i ω ortishi bilan kesish protsessi osonlashadi va qirindining chiqishi yaxshilanadi. ω ning qiymati parmaning diametriga bog’liq bo’ladi. Masalan, 0,25—9,9 mm diametrli parmalarda ω = 18—28°, 10 mm va undan katta diametrli parmalarda esa ω =30° bo’ladi.
P a r m a i i n g o l d i n g i b u r ch a g i γ. Bu burchak parma asosiy kesuvchi qirrasiga tik tekislik bilan kesilganda ko’rinadi (rasmda γ burchak ko’rsatilmagan). Oldingi burchak asosil kesuvchi qirraning turli nuqtalarida har xil bo’ladi: parma o’qiga tomon kichrayib boradi. Masalan, parmaning sirtqi diametri yonida γ= 25—30° bo’ladi, o’qi oldida esa
γ nolga yaqinlashadi.
P a r m a n i n g k ye t i n g i b u r ch a g i α ketingi yuzaning kesish yuzasiga ishqalanishini kamaytiradi. Ketingi burchak ham rasmda ko’rsatilgan emas (bu burchak asosiy kesuvchi qirra parma o’qiga parallel tekislik bilan kesilganda ko’rinadi). Keyingi burchak parmaning sirtqi diametri yonida 8—12° ga, markazi yonida esa 20—26° ga teng.

P a r m a k o’ n d a l a n g q i r r a s i n i n g q i ya l i k b u r ch a g i (ψ).

Bu burchakning qiymati parmaning diametriga bog’liq. Masalan, 1 dan 12 mm gacha diametrli parmalarda ψ burchak 47 dan 50° gacha, 12 mm dan katta diametrli parmalarda esa ψ = 55° bo’ladi.
Parmalash stapoklarida zagotovkalarga teshiklar parmalashdan tashqari, teshiklarga turlicha ishlov berish operatsiyalari ham bajariladi, buning uchun esa tegishli kesuvchi asboblardan foydalaniladi. Bunday asboblar jumlasiga turli konstruktsyyadagi zenkerlar, zenkovkalar, razvertkalar, tsenkovkalar, metchiklar va boshqalar kiradi.