6. тема. Biliw processleri joba

2. Háreketti qabıl etiw. Háreket dep, zatlardıń keńislikte jaylasıwın túsiniwimizge boladı. Háreketti tez hám áste dep ayırıp, bul onıń obektiv tezligine hám de háreketleniwshiniń kózimizden uzaq-jaqın bolıwına, nárseler bizden qanshelli uzaq bolsa, onıń háreketide sonshelli áste kórinedi. Biz háreketti terimiz, kózimiz, dawıs, shawqım arqalı da bilip alamız.
3. Waqıttı qabıl etiw. Hár qanday haqıyqıy barlıq sıyaqlı waqıttı adam sanasında sáwlelendire aladı. Biraq waqıttı adam obektiv hám subektiv sáwlelendiredi. Waqıttıń ótiwin obektiv biliwde adam arnawlı áspabtan yamasa saattan, bir qıylı hám bir tegis háreketleniwshi quyash, ay, juldızlardan paydalanadı. Bizlerdiń waqıttı biletuģın seziw aģzalarımız joq, sol sebepli ayırım waqıttıń zerigerli áste ótiwi, ayırım waqıtta júdá tez ótiwiniń sebebi de mine usınnan.
Qabıl etiwdiń sapası hám onı belgilewshi shártleri
Nerv sisteması hám seziw aģzalarınıń salamatlıģı, kúshli bolıwı qabıl etiwdiń sıpatın belgileydi. Oqıtıwda oqıtıwshılardıń kózleri hám qulaq seziw aģzaları úlken rol oynaydı. Oqıwshılardıń ishinde qulaģı jaqsı esitpeytuģın, kózi jaqsı kórmeytuģınlar ushırasadı. Oqıtıwshı medicina xızmetkeri bergen maģlıwmatqa tiykarlanıp, olardıń seziw aģzaları qanday ekenligi haqqındaģı maģlıwmatqa iye bolıw kerek. Seziw aģzalarında qandayda bir kemshilik bolģan oqıwshılar, birinshi qatardaģı partalarda hám klass taxtasına jaqın otırıwı kerek. Seziw aģzalarındaģı kemshilikler ayırım oqıwshılardıń sabaqtan úlgermewine sebepshi boladı. Oqıtıwshılar bunnan biyxabar bolıp, buģan itibar bermeydi. Miyi zıyanlanģan adamlardıń seziw aģzaları óz wazıypasın jaqsı atqara almaydı yamasa ulıwma isten shıģadı. Sonıń ushın nerv sistemasına zıyanlı bolģan tásirlerden saqlanıwı kerek. (Máselen, balalar temeki shegiw, araq ishiw, uyıqlatatuģın dárilerdi ishiwge bolmaydı.) átiraptı miyde sáwlelendiriwde baqlaw qábileti úlken áhmiyetke iye. Dúnyanı ańlawdıń birinshi basqıshı tikkeley baqlawdan baslanadı. Baqlaw maqsetke qaratılģan, rejeli shólkemlestirilgen hám nátiyje beretuģın aktiv qabıl etiw bolıp tabıladı. Baqlaw zatlar hám hádiyselerdiń kózge taslanatuģın, biraq áhmiyetli hám názik shártlerin qabıl etedi. Baqlaw qabıl etiwdiń sapasın támiyinlep, adamnıń hár bir tarawdaģı iskerliginiń ónimli hám nátiyjeliligin arttıradı, onıń sheberligine sheberlik qosadı, dóretiwshiliktiń tiykarı esaplanadı. Baqlaw qábiletin kishkene jastan ósiriw, rawajlandırıw kerek.