7. Atsetilxolinning sintezi hám biologiyalıq roli

VI.purin nukleotidlari metabolizimining buzıwları
Urat sidik kislotasına qaraǵanda talay eriydi: mısalı, pH 5, 0 bolǵan sidikte, sidik kislotası dissotsilanmagan bolsa, onıń eriwsheńligi pH 7, 0 bolǵan sidikten 10 teńdey kem boladı, bunda sidik kislotasınıń tiykarǵı bólegi duzlar menen ańlatpalanadı... Sidiktiń reakciyası azıq-túlik quramına baylanıslı, lekin qaǵıyda jol menende, ol azǵantay kislotalı, sol sebepli sidik sistemasındaǵı taslardıń kóbisi sidik kislotası kristallari bolıp tabıladı.
GIPERURIKEMİYA vA GUT
Qan plazmasidagi sidik kislotası kontsentratsiyası normadan asıp ketkende, giperurikemiya payda boladı. Giperurikemiya sebepli gut rawajlanıwı múmkin - sidik kislotası hám urat kristallari artikulyar háptege, sınaqial -membrana, teri astı toqımalarında padagra túyinleri yamasa tofi qáliplesiwi menen tóplanǵan kesellik. Padagraning xarakterli belgileri arasında bo'g'imlarning ótkir isiwiniń qayta hújimleri (kóbinese kishi) - ótkir padagra artriti dep ataladı. Kesellik sozılmalı gut artritiga ótiwi múmkin.
Leykotsitlar urat kristallarini fagotsitlashtirganligi sebepli, isiwdiń sebebi sidik kislotası kristallari menen leykotsitlarning lizosomal membranaların joq etiw bolıp tabıladı. Shıǵarılǵan lizosomal fermentler sitozolga kirip, kletkalardı joq etedi, kletkalı katabolizm ónimleri bolsa isiwdi keltirip shıǵaradı.
Qan sarısuwındaǵı uratlarning ulıwma muǵdarı ádetde er adamlarda ~ 1, 2 g hám hayallarda 0, 6 g ni quraydı. Tofi payda bolmaǵan padagra menen (yaǵnıy, natriy uratlari hám sidik kislotası tóplanǵan padagra túyinleri) urat muǵdarı 2-4 g ge shekem kóteriledi hám keselliktiń salmaqli forması bolǵan nawqaslarda tofi ósiwi menen birge keledi., ol 30 g ga jetiwi múmkin.
Padagra keń tarqalǵan kesellik bolıp, túrli mámleketlerde ol xalıqtıń 0, 3 ten 1, 7% ge shekem tásir etedi. Er adamlarda uratlarning sarum fondı hayallarǵa qaraǵanda 2 teńdey kóp bolǵanlıǵı sebepli olar hayallarǵa qaraǵanda 20 ret tez-tez kesel bolıwadı.
Qaǵıyda jol menende, gut genetikalıq tárepten anıqlanadı hám shańaraqlarda isleydi. Bul FRDF sintetazasi yamasa " rezerv" jolınıń fermentleri: gipoksantin-guanin- yamasa adenin fosforiboziltransferazalarining jumısındaǵı buzılıwlar sebepli júzege keledi.
Gutning basqa xarakterli kórinislerine nefropatiya kiredi, bunda sidik jollarında urat taslarınıń qáliplesiwi gúzetiledi.
FRDF sintetazasining polimorf variantları
FRDP payda bolishini katalizlovchi FRDP sintetazasining aktivligi purin nukleotidlari tárepinen qatań qadaǵalaw etiledi. FRDF sintetaza genindegi mutatsiyalar fermenttiń polimorf variantları payda bolıwına alıp keldi, olar ulıwma tártipke soluvchi faktorlarǵa anormal juwap beriw menen xarakterlenedi: riboza-5-fosfat hám purin nukleotidlari kontsentratsiyası. Qaǵıyda jol menende, fermenttiń hádden tıs aktivlesiwi gúzetiledi. Purin nukleotidlari kletkanıń mútajliklerinen derlik baylanıslı bolmaǵan tezlikte sintezlanadi. Bul shaǵılısıw jollarıniń inhibisyoniga, artıqsha nukleotidlar katabolizmining kusheytiwine, sidik kislotası óndiristiń kóbeyiwine, giperurikemiya hám gutga alıp keledi (10 -1-keste).
Glikogenoz formalarınan biri bolǵan nawqaslardıń shama menen 40% - Gierke keselligi ( glyukoza -6 -fosfataza etiwmovchiligi) gut menen birge keletuǵın patologiya. Bawırdıń qanǵa glyukoza ajıratıw qábiletiniń tómenlewi pentoza fosfat jolında glyukoza -6 -fosfatdan paydalanıwdı asıradı. Kóp muǵdarda riboza-5-fosfat payda boladı, bul bolsa purin nukleotidlarining artıqsha sintezini hám nátiyjede katabolizmini xoshametlewi múmkin.
PURIN NAKLEOSILARINING SINTEZI USHIN " TEQQASH JOLLARI" FERMENTLERINIŃ ETPEQLILIGI.
TIDOV. LESHANIXEN SINDROMI
Birpara jaǵdaylarda giperurikemiya, sidik hám padagra menen purinlarning hádden tıs shıǵarılishining sebebi Purinasoslarining " najot jolı" fermentleri jumısındaǵı buzılıwlar bolıp tabıladı (10 -1-keste). Gipoksantin-guanin fosforiboziltransferaza guanin hám gipoksantinning tiyisli nukleotidlarga aylanıwın katalizlaydi (10 -7-súwret). Gipoksantin-guanin fosforibozil transferazasining fermentativ aktivligi tomenlegen polimorfik variantları tapildi, olar:

• 
  Puri jańa tiykarlardı qayta isletiwdi azaytadı hám olar sidik kislotasına aylanadı ;
  

de novo purin nukleotidlari sintezini asıradı qayta isletiw reakciyalarında FRDF dıń hálsiz isletiliwi hám kletka daǵı konsentraciyasınıń asıwı sebepli. Adenil hám guanil nukleotidlari kletkalar mútajliklerinen kóp muǵdarda payda boladı jáne bul olardıń katabolizmini kúshaytadı.