7-mavzu. Ikki komponentli qattiq sistemalar. Fizik-kimyoviy tahlil usullari

a va d nuqtalar oralig’ida sovush egrisi yotiqroq bo’lishini sababi: A modda kristallanishida ajralib chiqayotgan issiqlik haroratni pasayishini sekinlashtirishidir.
Sovush davom ettirilsa sistema harorati evtektik haroratgacha pasayadi (TE gacha) va qattiq evtektika (ya’ni, A va B kristallari) cho’kmaga tusha boshlaydi. d0 nuqtada sistema 3 faza: 1 suyuq va 2 qattiq fazalar mavjud bo’ladi.

Demak, erkinlik darajasi S3–30 ga teng bo’ladi. Binobarin, bunda birorta ( harorat yoki tarkibni) parametrni o’zgartirib bo’lmaydi; o’zgartirilsa fazalar soni o’zgaradi. Evtektik qotishmani boshqa qotishmalardan farqi – A va B moddaning mayda kristallaridan iborat bo’lib, bu kristallarning o’sishiga sharoit bo’lmaydi (dispersligi yuqori dori turlari shunday tayyorlanadi).

Demak, erkinlik darajasi S3–30 ga teng bo’ladi. Binobarin, bunda birorta ( harorat yoki tarkibni) parametrni o’zgartirib bo’lmaydi; o’zgartirilsa fazalar soni o’zgaradi. Evtektik qotishmani boshqa qotishmalardan farqi – A va B moddaning mayda kristallaridan iborat bo’lib, bu kristallarning o’sishiga sharoit bo’lmaydi (dispersligi yuqori dori turlari shunday tayyorlanadi).

Sovish jarayoni d0 figurativ nuqtada TE haroratda suyuqlanma to’la kristallanishi bilan tugaydi. Suyuq faza yuqolgach, faqat 2 qattiq faza (A va V kristallari) bo’lgani uchun erkinlik darajasi S3-21 ga teng bo’ladi. Demak, haroratni erkli o’zgartirish mumkin, faza tarkibi esa erkli o’zgaruvchi parametr bo’lmay qoladi va nihoyat M a0b1E – M suyuqlanmaning kristallanish yo’li deyiladi.

Sovish jarayoni d0 figurativ nuqtada TE haroratda suyuqlanma to’la kristallanishi bilan tugaydi. Suyuq faza yuqolgach, faqat 2 qattiq faza (A va V kristallari) bo’lgani uchun erkinlik darajasi S3-21 ga teng bo’ladi. Demak, haroratni erkli o’zgartirish mumkin, faza tarkibi esa erkli o’zgaruvchi parametr bo’lmay qoladi va nihoyat M a0b1E – M suyuqlanmaning kristallanish yo’li deyiladi.