7-Mavzu. Yerning geografik qobig’i

Bu qatlamda temir, magniy kabilar boiib, ular kuchli bosim va nisbatan yuqori temperatura ta’sirida zichlashib (5 .2 g/sm3), qattiqlashib ketgan. Bu esa sesmik to‘lqinlami tez tarqalishi uchun imkon beradi. D - qatlamining quyi qismida bo‘ylama ( R ) to‘lqin tezligi planetamiz bo‘yicha maksimumga yetib sekundiga 13.6 km ga yetadi. D - qat­lamining eng quyi qismida (2900 km chuqurlikda ) bo‘ylama to‘lqin tezligi bir oz susayib sekundiga 12.6 kmga tushadi. Quyi mantiyaning yer yadrosiga o‘tish qismida zichlik keskin ortib 9.4 g/sm3ga, tem­peratura ko‘tarilib 3600 gradusga, bosim ortib 1000-1300 ming atmosferaga yetadi.Yer yadrosi 2900 km dan 6371 km gacha bo‘lgan chuqurliklami o‘z ichiga oladi. Yer yadrosi planetamiz hajmining 16.2 foizini, yer massasining 31.6 foizini tashkil etadi.Yer yadrosi o ‘z navbatida bir-biridan arqlanuvchi E,F,G kabi qatlamlarga ega.E - tashqi yadro 2900 - 4980 km chuqurliklarda joylashgan. Bu qatlamda moddalar suyuq holatda bo‘lib, bo‘ylama to‘lqinlar tezligi avvalo keskin pasayib sekundiga 8 km ga tushib qoladi. So‘ngra esa asta-sekin tezlashib quyi qismida sekundiga 10.5 km ga ko‘tariladi. Bo‘ylama to‘lqin tezligiga proporsional holda zichlik ham ortib, 9.4 dan 11.5 g/sm3 ga ko‘tariladi.F - o‘tkinchi qatlam o‘z ichiga 4980 - 5120 km chuqurliklami oladi. Bu chuqurliklarda bo‘ylama to‘lqinlar tezligi ortib boradi.G - ichki yadro 5120 km dan yeming markazigacha bo‘lgan chuqurliklarda joylashgan. Yeming bu qatlamida zichlik 13.7 g/sm3ga, bosim 9.5 million atmosferaga, temperatura 5000 gradusga yetadi.Litosfera. Litosfera - murakkab tuzilishga ega bo‘lgan asosan qattiq tog‘ jismlaridan tashkil topgan sfera .

• Bu qatlamda temir, magniy kabilar boiib, ular kuchli bosim va nisbatan yuqori temperatura ta’sirida zichlashib (5 .2 g/sm3), qattiqlashib ketgan. Bu esa sesmik to‘lqinlami tez tarqalishi uchun imkon beradi. D - qatlamining quyi qismida bo‘ylama ( R ) to‘lqin tezligi planetamiz bo‘yicha maksimumga yetib sekundiga 13.6 km ga yetadi. D - qat­lamining eng quyi qismida (2900 km chuqurlikda ) bo‘ylama to‘lqin tezligi bir oz susayib sekundiga 12.6 kmga tushadi. Quyi mantiyaning yer yadrosiga o‘tish qismida zichlik keskin ortib 9.4 g/sm3ga, tem­peratura ko‘tarilib 3600 gradusga, bosim ortib 1000-1300 ming atmosferaga yetadi.Yer yadrosi 2900 km dan 6371 km gacha bo‘lgan chuqurliklami o‘z ichiga oladi. Yer yadrosi planetamiz hajmining 16.2 foizini, yer massasining 31.6 foizini tashkil etadi.Yer yadrosi o ‘z navbatida bir-biridan arqlanuvchi E,F,G kabi qatlamlarga ega.E - tashqi yadro 2900 - 4980 km chuqurliklarda joylashgan. Bu qatlamda moddalar suyuq holatda bo‘lib, bo‘ylama to‘lqinlar tezligi avvalo keskin pasayib sekundiga 8 km ga tushib qoladi. So‘ngra esa asta-sekin tezlashib quyi qismida sekundiga 10.5 km ga ko‘tariladi. Bo‘ylama to‘lqin tezligiga proporsional holda zichlik ham ortib, 9.4 dan 11.5 g/sm3 ga ko‘tariladi.F - o‘tkinchi qatlam o‘z ichiga 4980 - 5120 km chuqurliklami oladi. Bu chuqurliklarda bo‘ylama to‘lqinlar tezligi ortib boradi.G - ichki yadro 5120 km dan yeming markazigacha bo‘lgan chuqurliklarda joylashgan. Yeming bu qatlamida zichlik 13.7 g/sm3ga, bosim 9.5 million atmosferaga, temperatura 5000 gradusga yetadi.Litosfera. Litosfera - murakkab tuzilishga ega bo‘lgan asosan qattiq tog‘ jismlaridan tashkil topgan sfera .