7 Tish kasalliklarida. Xasanova G

2.2. Tish kasalliklarida qo`llaniladigan dorivor o`simliklar 

Aloy-Aloe-Aloe.  (ruscha  -  aloe  drevovidnoe,  arabcha  -  sabr, 

sabur). 

Aloy  (sabro`t)-piyozguldoshlarga  mansub  ko`p  yillik  o`tsimon 

o`simlik  yoki  daraxtsimon  o`simlik  namunasi,  250  turi  qayd  qilingan 

bo`lib,  ular  asosan  Afrika,  Arabiston  yarim  oroli,  Madagaskarda,  ayniqsa 

Sokkotra orolida yarim cho`l hududlarda keng tarqalgan. Uni Ovruponing 

O`rta dengiz sohillarida yovvoyi holda uchratish ham mumkin. 

Aloy turlarining poyasi tik o`sadi (bo`yi vatanida 4 m gacha yetadi) 

pastki qismi shoxlangan bo`ladi. Barglari doimo yashil, qilichga o`xshash, 

yuqori  tomoni  botiq,  pastki  tomoni  do`ng,  qirrasi  tikanlar  bilan 

qoplangan.  Xonaki  aloyning  barglari  uzunligi  20-65  sm,  qalinligi  12-15 

mm,  sershira  bo`ladi.  Gullari  to`p  barg  o`rtasidan  chiqqan  bo`lib,  gul 

o`qiga joylashgan shingilni hosil qiladi. Gul bargi 6 ta, 3 tadan ikki  qator 

joylashgan. Mevasi - uch qirrali, tsilindrsimon ko`sakcha.  

H. 

Xolmatovning 

keltirgan 

ma`lumotlariga 

qaraganda, 

xonalarda  aloy  turlaridan  aksariyat  daraxtsimon  aloy,  eru  aloy,  guldor 

aloy,  to`q  rangli  aloy  va  boshqalar  o`stiriladi.  Dori  turlari  tayyorlash 

maqsadida  Gruziya  va  Markaziy  Osiyoda  bir  yillik  o`simlik  sifatida 

daraxtsimon aloy va yo`l-yo`l aloy o`stiriladi. 

Akademik V.P. Filatov aloy tarkibida inson organizmiga hayotbaxsh 

ta`sir  ko`rsatadigan  biogen  stimulyatorlar  borligini  ko`rsatib  o`tadi. 

Aloyning  qirqilgan  barglari  12  kun  davomida  qorong`i  joyda  bir  qadar 

---

31 

 

pasaytirilgan  haroratda  (+  4-8°S)  saqlab  turiladigan  bo`lsa,  mazkur 

mahsulotdan  organizmning  sog`ayishiga  ijobiy  ta`sir  ko`rsatadigan, 

ashaddiy  bakteriyalarga  halokatli  ta`sir  qiladigan  omillar  hosil  bo`ladi. 

Aloyning  bu  xususiyatlari  klinik  sharoitlarda  o`rganilib,  davolash 

amaliyotida qo`llanila boshlandi. 

Aloy  tarkibida,  jumladan  sharbatidan  olinadigan  mahsulotlar:  aloin, 

emodin kabi antroglikozid asoslari, organik kislotalar, smola, fitontsidlar, 

oshlovchi  moddalar,  efir  moylari,  vitamin  S,  karotin  va  boshqa  moddalar 

bor. 

Aloy  preparatlari  yaqqol  ko`rinishdagi  yallig`lanishga  qarshi, 

jarohatlarni  tuzatuvchi  hamda  kuyishga  qarshi  xususiyatlariga  ega. 

Ulardan  parodontit,  kataral  va  yarali  gingvit,  surunkali  qaytalanadigan 

aftoz 

stomatitlarda 

yopishtirish 

(applikatsiyalar) 

installyatsiya 

ko`rinishida foydalaniladi. 

Aloyning  suvli  ekstrakti  teri  ostiga  nishlanadi,  shunda  u 

to`qimalarda modda almashinuvini kuchaytiradi, quvvatbaxsh ta`sirga ega 

bo`lib,  tuzalishi  sust  kechadigan  yallig`lanish  jarayonlariga  durust  ta`sir 

ko`rsatadi. Preparat 1-2 ml dan ampulalarda chiqariladi, davolash davrida 

25-30 marta teri ostiga yuboriladi. 

Rp.: Succi Aloes 200 ml 

 

D.  S.  Primochka  qilish,  jarohatlarni  yuvish  va  og`iz  bo`shlig`ining 

boshqa shikastlanishlarida foydalaniladi. 

Rp.: Succi Aloes 200ml 

D.  S.  1  choy  qoshiqdan  kuniga  2  -  3  marta  ovqatlanishdan  oldin 

ichiladi.  Surunkali  qaytalovchi  aftoz  stomatitlarda  davolanish  kursi  3 

haftadan 2 oygacha davom etadi. 

Rp.: Extr. Aloes fluidi 2 ml D. t. d. N. 30 in ampul!. D. S. Kunora 2 

ml dan teri ostiga 1 % li 1ml novokain bilan yuboriladi. 

---

32