8-mavzu: Mashina va apparatlarning xavfsiz ishlashini ta’minlash Reja

Nazorat savollari: 
1. Atrof muhitga ta‟sirni baholash nima? 
2. AMTB bosqichlari nimalardan iborat? 

---

3. AMO„TBL belgilanayotgan yoki prognozlashtirilayotgan xo„jalik va boshqa 
turdagi faoliyatning qaysi bosqichida bajariladi? 
4. AMO„TB ishlab chiqish zaruriyati kim tomonidan, qanday holatda 
aniqlanadi? 
5. Buyurtmachi tomonidan EOB ekologik ekspertizasi organlariga qachon 
taqdim etiladi? 
6. IV toifaga kiruvchi faoliyat turlari uchun buyurtmachi tomonidan AMTB 
ning qaysi bosqichi taqdim etiladi? 
7. AMO„TBL tarkibi nimalardan iborat? 
8. AMO„TB tarkibi nimalardan iborat? 
9. EOB tarkibi nimalardan iborat? 
10. Jamoatchilik muhokamasi deganda nimani tushunasiz? 
12-mavzu. Ishlab chiqarish muhitining mikroiqlim 
sharoitlari 
1. Mehnat gigienasi - ish jarayonlarining va atrof muhitning ishchilar 
organizmiga ta‟sirini o„rganadigan fan. 
2. Mehnat gigienasini qo„llash natijasida qulay ish sharoitlarini yarata 
oladigan, mehnat unumdorligini oshira oladigan, kasbiy kasalliklarni 
kamaytira oladigan yoki butunlay yo„q qila oladigan sanitariya, gigiena va 
davolash-profilaktika tadbirlarini ishlab chiqilishi.
Ish jarayonlarining va atrof-muhitning ishchilar organizmiga ta‟sirini 
o„rganadigan fan mehnat gigienasi deyiladi. Mehnat gigienasini qo„llash natijasida 
- qulay ish sharoitlarni yarata oladigan, mehnat unumdorligini oshira oladigan, 
kasbiy kasalliklarni kamaytira oladigan yoki butunlay yo„q qila oladigan 
sanitariya, gigiena va davolash profilaktik tadbirlari ishlab chiqiladi. 
Mehnat gigienasi - tibbiy profilaktika sohasi bo„lib, ish qobiliyatini yuksak 
darajada ta‟minlash, kasb kasalliklari va odamning mehnat faoliyati bilan bog„liq 
boshqa salbiy oqibatlarning oldini olishning ilmiy asoslarini va amaliy choralarini 
ishlab chiqish bilan shug„ullanadi. 
Mehnat gigienasi - qulay mehnat sharoitini yaratish, yuqori mehnat 
unumdorligini oshirish va kasbiy kasalliklarni kamaytirish imkonini beradi. 
Mehnat gigienasi kishining ish faoliyatini, ish sharoitlarini hamda ishlab chiqarish 
jarayonini va ishlab chiqarish omillarini uning organizmiga ta‟sirini o„rganadi. Shu 
ma‟lumotlar asosida ish sharoitlarining sanitar-gigienik normalarini yaxshilash 
uchun tavsiyanomalar ishlab chiqiladi. 

---

To„g„ri tashkil etilgan mehnat kishining jismoniy, intellektual va ma‟naviy 
kamol topishiga olib keladi. Jamiyatda u nafaqat moddiy farovonlik, balki 
odamning tetiklik manbai hamdir. Biroq mehnatning ijobiy ta‟siri bilan birga ba‟zi 
hollarda salbiy oqibatlari ham bo„lishi ilgaridan kuzatilgan. Bu mehnat faoliyati 
natijalarini kamaytirib va sifat jihatdan pasaytiribgina qolmay, balki kasbga 
aloqador kasalliklarni ham vujudga keltirishi mumkin. 
Mehnat gigienasining asosiy vazifasi ish unumdorligani eng yuqori darajada 
oshirish va ishlovchilarning sog„ligiga zararli ta‟sir qilmaydigan sharoitlarni 
ta‟minlaydigan tadbirlarni ishlab chiqishdan iborat. Bunda mehnat gigienasi kasbiy 
kasalliklar, yurak qon-tomir, onkologik va asab kasalliklarining oldini olishda 
muhim ahamiyat kasb etadi. 
Bu vazifalarni hal qilishning asosiy yo„llari:
Gigienik yo‘nalish:
o salomatlik va ish qobiliyatiga ta‟sir qiladigan ishlab chiqarish muhiti 
omillarini me‟yorlash; 
o ishlab chiqarish muhitidagi zararli omillarni kamaytiish va yo„qotish yo„li 
bilan mehnat sharoitlarini sog„lomlashtirish. 
Fiziologik yo‘nalish: 
o ish joyi, asboblar, mashina va jihozlarni fiziologik talablarga muvofiq holda 
bo„lishiga erishish; 
o mehnat va dam olish rejimlarini joriy etish; 
o mehnatning jismoniy og„irligini kamaytirish, fiziologik jihatdan yetarlicha 
harakat faolligini ta‟minlash; 
o mehnatning aqliy va emotsional toliqtirishini kamaytirish. 
Psixologik yo‘nalish:  
o pultlar va mashinalar, mexanizmlar tizimlarini boshqarish uchun boshqa 
vositalar ixtiro etishda ruhiy talablarini hisobga olish (muhandislik ruhiyati); 
o kasb tanlashda va kasbiy talablarga muvofiq holda shaxsning ruhiy 
xususiyatlarini hisobga olish; 
o jamoalarda qulay ruhiy kayfiyat yaratish, ishlovchilarning mehnatdan va 
uning natijalaridan yuqori manfaatdor bo„lishlarini ta‟minlash bo„yicha 
tadbirlar ishlab chiqish va joriy qilish. 
Estetik yo‘nalish: 
o intererlarni bezatishda, uskunalarni joylashtirishda, ranglar bilan bezatishda 
va boshqalarda ishlab chiqarish estetikasi talablariga rioya qilish; 
o texnikaviy estetika talablarini bajarish, mashinalar, asboblar, jihozlar, pultlar 
singari boshqaruv vositalarini badiiy ixtiro etish.