— Sen yanglishibsan,
mol tabibining oldiga borgin, men odamlarning tabibiman,
— debdi.
Bilib oling
Barcha zarur bo‘laklari mavjud gap to‘liq gap deyiladi.
Tushirilgan bo‘laklari oldingi gaplardan anglashilib turadigan gap to‘liqsiz
gapdir.
143-topshiriq. Matnni diqqat bilan o ‘qib chiqing.
Gaplardagi qaysi gap
bo‘laklarining tushirib qoldirilganligini aniqlang.
Bir olimdan so‘rabdilar:
— Ukangni ko‘proq yaxshi ko‘rasanmi, do‘stingnimi?
— Ukamni, — deb javob beribdi u. — Agar do‘st bo‘lsa!..-
ko`proq yaxshi
ko`raman
155-mashq. Gap juftliklarini o‘qing. Ikkinchi gaplardagi ortiqcha so‘zlarni aniqlang.
Ularni tushirib qoldirib, gaplarni ko‘chiring. Tushirib qoldirish sabablarini tushuntiring.
1. Behuda urinsang, poyoni bo‘lmas,
0 ‘ylanib qilsang, ziyoni
bo‘lmas.
2. Tuya mingan uzoqni ko‘zlar,
Eshak mingan yaqinni
ko‘zlar.
3.
Qizni beshikka sol,
Sepini sandiqqa
sol.
4. Har ishning chamasi bor,
Har
daryoning kemasi bor.
О ‘zbek xalq maqollari
Savol va topshiriqlar
7. Qanday gap to ‘liq gap deyiladi?
2. To ‘liqsiz gapni ta ’riflang.
3. To ‘liqsiz gaplar muallif (so ‘zlovchi)ning qanday maqsadini namoyon qiladi?-
tezkorlik
4. To ‘liqsiz gapning tinglovchi (o ‘quvchi)ga ta ’siri qanday bo ‘ladi?-Oldingi gap
mazmunidan nima ekanligini anglab oladi
5. To‘liqsiz gap inson tabiatidagi qanday xususiyat bilan bog'liq?-
sharttago`ylik
156-mashq. Masalni o‘qing.
BUG‘U
VA UZUMZOR
Bir bug‘u ovchilardan qochib uzumzorga yashirindi.
Ovchilar uni ko‘rmay bog‘ yonidan o‘tib ketishdi. Shunda falokatdan qutuldim deb
ko‘ngli taskin topgan bug‘u tok barglarini yeya boshladi. Lekin ovchilardan biri
shu payt tasodifan orqasiga o‘girilib, bug‘uni ko‘rib qoldi va kamonidan o‘q otib
uni yaraladi. Ajali
yetganini sezgan jonivor
og‘ir bir nola chekib o‘ziga o‘zi dedi: «Eh qanday sho‘r- peshonaman!
Qilmishimga yarasha jazomni oldim: bu tok meni o‘limdan qutqarib qolgan edi,
men bo‘lsam uni nobud qildim».
«Ezop masallari»
157-mashq. Matnga muvofiq bo‘lgan fikrlarni toping.
1. Kishi o‘z yaqinlarining dilini og‘ritsa, Xudoning qahriga uchraydi. 2. Ba’zi
kishilar kichik bir xatardan o‘zlarini olib qochib, katta falokatga ro‘para
bo‘lganlarini sezmay qoladilar. 3.
Masai deydiki, biron kimsaning makr-u hiylasiga
uchrab pand yegan dono odam, bir toshga
ikki marta qoqilmaganidek, boshqa
hech qachon aldovga uchmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: