9-мавзу. Ўзбекистон Республикасида ижтимоий ўзгаришлар Режа

Инфраструктура. Фаол ижтимоий сиёсат нафақат камбағалларни қўллаб-қувватлаш, уларнинг ўтиш давридаги қийинчиликларни ҳисобга олган ҳолда моддий эҳтиёжларини таъминлашдан иборат. Ўзбекистоннинг Биринчи Президенти И.А.Каримов ва республика ҳукуматининг сиёсати соғлиқни сақлаш, таълим, фан, маданият, санъат, спорт ва бошқалар каби ижтимоий соҳанинг муҳим соҳаларига қаратилди. Ушбу қийин даврда мазкур соҳаларни қўллаб-қувватлаш, "уларда ишлаётган одамларнинг меҳнатини қадрлаш, уларни кучли ижтимоий ҳимоя билан таъминлаш, уларнинг ижодий салоҳиятини намоён қилиши учун шароит яратиш" зарур эди.
Қийин шароитда Президент Ислом Каримовнинг 1989-1990 йилларда олиб борган қатъиятли ҳаракатлари туфайли 1,5 миллион оиланинг ёрдамчи хўжаликлари кенгайтирилди, 700 минг оила ер участкаларига эга бўлди, бу ўша даврдаги таҳдидли ижтимоий вазиятни юмшатиш имконини берди.
Ижтимоий сиёсатда аҳоли пунктлари қиёфасини тубдан ўзгартириш, намунавий лойиҳалар асосида янги шинам уйлар қуриш ва қишлоқда янги инфратузилмани шакллантириш орқали қишлоқ аҳолиси ҳаётини янада яхшилашга катта аҳамият берилади. Ушбу соҳадаги ўзгаришларнинг муҳим воситаси - қишлоқ жойларда уй-жой ва ижтимоий инфратузилмани жадал ривожлантириш ва қуриш бўйича Давлат дастурининг қабул қилиниши бўлди.
2009 йил 3-августда қабул қилинган "Қишлоқ жойларда уй-жой қурилиши кўламини кенгайтириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида"ги Фармонга мувофиқ қишлоқ инфратузилмасини янгилаш бўйича олиб борилаётган бунёдкорлик ишлари бугун қишлоқларимиз қиёфасини замонавий инфратузилма асосида тубдан янгилашга хизмат қилмоқда. Хусусан, 2009–2016 йилларда қишлоқда 70 мингга яқин шинам уйлар қурилди.
Натижада, 83,5 мингдан ортиқ оилаларнинг яшаш шароитлари яхшиланди. Биргина 2014 йилнинг ўзида 388 та қишлоқ аҳоли пунктларида умумий майдони 1,5 миллион квадрат метр бўлган 11000 та намунавий уйлар қурилди. Ва 2015 йилда қишлоқларимизда намунавий лойиҳалар бўйича яна 12 мингта замонавий турар-жой бинолари барпо қилинди. 170 га яқин инфратузилма объектлари, 260 километр йўллар, 285 километр электр тармоқлари, 370 километр газ қувурлари ва 470 километр сув қувурлари тортилди.
Фақатгина 2016 йилда Давлат бюджети харажатларининг 59,1 фоизи ёки ўтган йилдагига нисбатан кўпроқ, шу жумладан, 33,7 фоизи таълимга, 14 фоизи соғлиқни сақлашга йўналтирилди. Шу билан бирга, таълим соҳасини жорий сақлаш ва ривожлантириш харажатлари 2015 йилга нисбатан 16,3 фоизга, соғлиқни сақлаш 16 фоизга ошди.
Президентимиз Ш. Мирзиёев томонидан қабул қилинган 2016 йил 21 октябрдаги "2017-2021 йилларда қишлоқ жойларда янгиланган намунавий лойиҳалар бўйича арзон намунали уй-жойлар, намунавий турар жой бинолари қуриш дастури тўғрисида"ги қарор бу борадаги катта ислоҳотларнинг мантиқий давоми бўлди ва қишлоқ қурилишида янги босқични бошлаб берди. Қишлоқ аҳолисининг замонавий ва арзон уйларга бўлган ўсиб бораётган талабидан келиб чиқиб, имтиёзли кредитлар бериш шартлари яхшиланди. Энергияни тежайдиган материаллар ва янги турдаги ускуналардан фойдаланишни янада кенгайтириш янги турар жойларнинг нархини пасайтиришга ва аҳолининг барча қатламлари учун мақбул нархларни белгилашга хизмат қилди. Фармонга биноан қишлоқ жойларда икки ва уч қаватли турар-жой бинолари қурилди. Шу билан бирга, аҳоли зич жойлашган жойларда 0,02 гектар майдонни эгаллаган арзон, бир қаватли 2 ва 3 хонали уйларни, 0,04 гектар майдонни эгаллаган, икки қаватли 4 хонали бирлашган уйларни яратиш бошланди. 2017 йилдан буён мамлакатимиз пойтахти ва минтақаларида ҳарбий хизматчилар, ёш олимлар, ички ишлар ходимлари ва уй-жойсиз фуқаролар учун арзон уй-жойларни қуриш ишлари олиб борилмоқда.
Мамлакатда инсон омили энг юқори қадрият ҳисобланади. Буни Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан илгари сурилган "Одамлар эртага эмас, узоқ келажакда эмас, балки бугун улар ўз ҳаётларида ижобий ўзгаришларни кўришни истайдилар" тамойили мамлакатнинг амалдаги сиёсатининг устувор йўналишига айланганлиги билан тасдиқланади. Ушбу тамойилни амалга ошириш жараёнида мамлакатда олиб борилаётган инсонпарварлик сиёсати одамлар ҳаётига янги мазмун киритмоқда. Хусусан, қишлоқларда янгиланган намунавий лойиҳалар асосида арзон уй-жойлар қуриш бўйича одамлар эҳтиёжларини ҳисобга олган ҳолда қабул қилинган дастур одамларнинг ҳаёт ва меҳнатга бўлган қарашларини ўзгартирди. Дастурга мувофиқ 2017 йилда шаҳар ва қишлоқларда умумий майдони 3,5 миллион квадрат метрдан ортиқ бўлган стандарт ва кўп қаватли бинолар қурилди. 2017-2020 йилларда шаҳарларда 945 та кўп қаватли уй-жойларни қуриш бўйича дастур ишлаб чиқилган. Тошкент шаҳрида, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоят марказлари ва йирик шаҳарларда кам таъминланган оилалар учун кўп қаватли 50 минг арзон хонадонлар қурилди. 2017 йилда умумий майдони 800 минг квадрат метрдан ортиқ бўлган кўп қаватли уйлар барпо этилиб, фойдаланишга топширилди. Биргина, Тошкент шаҳрида умумий майдони 420 минг квадрат метр бўлган турар-жой бинолари қурилиши ва фойдаланишга топширилиши бошланган ишлар кўламидан далолат беради. Бироқ, аҳоли фаровонлигини таъминлаш фақат уй-жой масалаларини ҳал қилиш билан чекланади, деб ишониш нотўғри. Ўтган йиллар давомида ижтимоий соҳада одамларнинг нормал ҳаётига тўсқинлик қиладиган ўнлаб бошқа муаммолар тўпланиб қолди.
Сув таъминоти тармоқларини кенгайтириш ва модернизация қилиш дастурларини амалга ошириш, айниқса, қишлоқ жойларда, долзарб вазифалардан биридир.