A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

sh u n d a k i,
1 Q o 'n g 'iro t su lo lasi-X o raz m n i 1 8 0 4 -1 9 2 0 -y illar orasida idora qilgan sulola. 
A so s c h is i 
Eltuzarxon( 1804— 1806-yy.).
226

---

u n d a 
X orazm ning qariyb 300 yillik (1511—1825) tarixi yaxlit, xronologik 
tartibda 
bayon etilgan. Asar turli mavzudagi daliliy m a’lumotlarga nihoyatda 
boy. Kitobda, m asalan, X orazm (Xiva xonligi) o 'ram id a istiqom at qilgan 
turkm an, qoraqalpoq va qozoq xalqlari va ulam ing m am lakatning ijtimoiy- 
siyosiy hayotida tutgan o ‘m i, katta yer egaligi, m ehnatkash xalq ahvoli, 
soliq va jarim alar, xiroj, zakot, peshkash, tansuqot va hokazo, o ‘n t o ‘rt 
urug'ning tarqatib yuborilishi, 1714, 1722—1723 va 1768-yillari sodir bo'lgan 
ocharchilik va qahatchilik, Xorazm shaharlari Urganch, Kot, Vazir, Yangi 
shahar, Tirsak, G an d u m k o n , H azorasp, Shahobodlam ing um um iy ahvoli, 
turk m an lar va o 'z b e k la rn in g etn ik tarkib i, Xiva xonligining boshqa 
m am lakatlar, xususan, E ron, Buxoro xonligi va Rossiya bilan b o'lg an
iqtisodiy va siyosiy m unosabatlari xususida qim m atli m a ’lu m o tla m i 
uchratamiz.
“ F irdavsul-iqbol” asari tarixchilar tom onidan kam o'iganilgan. U ning 
q o 'ly o zm a nusxalari O 'z b e k is to n , R ossiya va bo shq a m a m la k a tla r 
kutubxonalarida saqlanadi. Ushbu asam ing inglizcha taijimasi Yuriy Bregel 
tom onidan 1999-yili Leyden shahrida bosib chiqargan.
7.2 .3 . «Ansob us-salotin va tavorix ul-xavoqin»
“Ansob us-salotin va tavorix ul-xavoqin” ( “ S ultonlar shajarasi va 
xoqonlar tarixi”) asarining muallifi M irza Olim Toshkandiydir. U nin g 
to'liq ismi M irza O lim ibn dom la M irza Rahim Toshkandiydir. U o 'z
davrining keng m a ’lum otli vatanparvar kishilaridan bo'lgan. A sar XIX 
asr oxirida yozib tam om langan.
“Ansob us-salotin va tavorix ul-xavoqin” Farg'onaning yoki Q o 'q o n
xonligining XV—XIX asrlar orasidagi tarixini o 'z ichiga oladi. M uallif, 
ayniqsa 1842—1875-yillar tarixini keng yoritgan.
Kitobning to 'rtta m o 'ta b a r qo'lyozm alari O 'z R FA Sharqshunoslik 
instituti xazinasida mavjud. U Q o 'q o n xonligi tarixini o'rganishda m uhim
m anbalardan b o'lib xizm at qiladi.