A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

4 .3 . Huquqiy hujjatlar va yozishmalar
Xoja Ahrorga tegishli vasiqa va vaqfnom alar. Bu turdagi 
hujjatlar 
ko 'p va ulam i arxiv va m uzeylam ing fondlaridan, shuningdek 
q o 'ly o zm a 
kitoblar saqlanayotgan kutubxonalardan topish mumkin. Yirik 
sharqshunos 
olim a O .D .C hexovich (1 9 1 2 -1 9 8 2 ) O 'zbekiston Respublikasi 
F anlar 
akadem iyasining Sharqshunoslik instituti va O 'zbekiston 
Respublikasi 
Davlat arxivi fondlarida saqlanayotgan vasiqa va 
v a q fn o m alar fondini 
k o 'p yillar davom ida qunt bilan o'rgandi va ular ichida Xoja 
U baydulla 
Ahrorga tegishlilarini ajratib olib, m atni va ruscha tarjimasi 
va maxsus 
tadqiqot bilan birga qo'shib 1974-yili “С ам аркандские документы X V - 
XVI веков” nom i bilan nashr etdi.
164

---

X oja U b ay d u lla
A hror o 'z davrining badavlat o b ro'li kishisi bo'lib, 
am lakatning ijtimoiy-siyosiy hayotida katta nufuzga ega bo'lgan. Uni 
dhu darajaga 
y etk azg an
om illardan biri bu uning q o 'lid a to'plang an katta 
S r-suv 
va m o l-m u lk
bo'ldi. Tarixiy m anbalam ing guvohlik berishicha, 
uning 300 jufti 
no v
(bir juft ho'kiz yordam ida haydab ekiladigan yer) 
yeri, 
sh ah arlard a 
tim (usti yopiq bozor), d o 'k o n , h am m o m , karvonsaroy, 
tegirmon, 
m oyjuvozlari 
bo'lgan.
X oja U b a y d u lla A h ro r m a ’rifa tli va r a iy a tp a r v a r k ish i ed i. 
Daromadining birqism ini xayrli ishlarga sarflagan, xalq manfaatini himoya 
qilgan. M asalan, 1463-yili Tem uriyzoda U m arshayx M irzo Toshkent 
xalqidan katta m iqdorda xiroj talab qilganda, Xoja Ubaydulla A hror uni 
o'z hisobidan to 'lab yuborgan; hunarm andlar va b ozor ahlidan olinadigan 
tam g'a solig'iga qarshi chiqqan, uning o 'z i va mulki barcha soliqlardan 
ozod qilinganiga qaram ay, ayrim yillari ham m a qatori xiroj, ushr va 
boshqa soliqlar — m a ’unoti devoniya va navoibi sultoniya to 'la b turgan.
Xoja Ubaydulla A hror h ar yili Sulton A hm ad M irzo (1 458-1494, 
M ovarounnahr hukm dori)ning devoniga 80 m ing m an (4,32 kg.ga teng) 
g'allani xiroj o 'rn id a yuborib turgan; yiliga unga xirojning bir q ism in i-
10 ming kum ush tanga berib turgan.
Xoja Ubaydulla Ahrorga tegishli vasiqa, vaqfnoma va boshqa huquqiy hujjatlar 
hali boshqa yerlandan ham topiladi. Lekin, O.D.Chexovich nashrqilganlarining 
o'zi ham O'zbekistonning XV-XV1 asr boshidagi ijtimoiy-iqtisodiy ahvolini 
o'rganishda birinchi datajali manbalardan biri bo'lib xizmat qiladi.