А. Э. Тангиров бизнес ижроси ва

Мавжуд статистик усулларни уч тоифага бўлиш мумкин: 
-ишлатиладиган мураккаблик даражаси юқори бўлган усуллар 
корхона ёки жараёнларни бошқариш тизимини ишлаб чиқувчилари 
(кластер таҳлил усуллари, мослашувчан мустаҳкам статистика ва 
бошқалар.) 
- 
назорат 
операцияларини 
ишлаб 
чиқишда, 
саноат 
тажрибаларини режалаштиришда, ишончлилигини ҳисоблашда ва 
бошқаларда ишлатиладиган махсус усуллар; 
- умумий мақсадли усуллар (мутахассисларнинг фикрига кўра, 
корхонанинг сифат билан боғлиқ бўлган барча ходимлари 
ўзлаштириши керак). Бу усуллар маҳсулот ишлаб чиқариш ёки 
хизмат кўрсатиш жараёнлари ҳақидаги статистик маълумотларнинг 
ёзувларини акс эттиради. Улардан энг машҳурлари - "сифатни 
назорат қилишнинг еттита воситаси" бўлиб, улар дастлаб 
Японияда сифат тўгаракларида кенг қўлланилган, сўнгра уларнинг 
самарадорлиги ва оддий ишчиларга қулайлиги туфайли бошқа 
мамлакатларга тарқалган. 
Ушбу воситаларга қуйидагилар киради. 
Текшириш варақалари (ёки маълумотлар йиғиш); 
Гистографикаси(Гистограмма); 
Тарқатиш диаграммаси (тарқалиш); 
Назорат жадваллари; 
Табақаланиш диаграммаси (табақаланиш усули); 
Сабабли диаграмма (Исикавлар диаграммаси, "балиқ скелети") 
Парето диаграммаси. 
НАЗОРАТ ВАРАҚЛАРИ 
Текшириш варақалари (ёки маълумотлар йиғиш) - бу 
маълумотларни йиғиш учун махсус шакллар. Улар йиғиш жараёнини 
осонлаштиради, маълумотларни йиғишнинг тўғрилигига ҳисса 
қўшади ва автоматик тарзда баъзи хулосаларга олиб келади, бу эса 
тез таҳлил қилиш учун жуда қулайдир. 
ГИСТОГРАММА 
Усулнинг мақсади. Бу жараённинг аниқлиги ва барқарорлигини 
таҳлил қилиш, маҳсулот сифатини кузатиш ва муҳим ишлаб 

---

88 
чиқариш кўрсаткичларини кузатиш зарур бўлган жойда ишлатилади. 
Гистограмма - сифатни назорат қилишнинг статистик воситаларидан 
бири. Япония олимлар ва муҳандислар иттифоқи 1979 йилда 
сифатни назорат қилишнинг еттита усулига гистограмларни 
киритди.