А. Э. Тангиров бизнес ижроси ва

Ички ва ташқи муҳитни таҳлил қилиш 
Ҳар қандай фирма ички ва ташқи муҳитнинг ҳал қилувчи муҳим 
таркибий қисмларига эга ва улар керакли натижаларга эришишга 
бевосита таъсир қилади. 
Ички - бу асосий компонентлар мажмуаси: ишлаб чиқариш ва 
молиялаштириш, маркетинг ва реклама, жамоани ташкил этиш ва 
ходимларни бошқариш. Ушбу муҳитни таҳлил қилиш кучли ва заиф 
томонлари, унинг потенциаллари ва хавфлари ҳақида маълумот 
олиш имконини беради. 
Ташқи муҳит икки қисми иборат - ишчи ва умумий. 
Биринчиси, иш муносабатлари мавжуд бўлган алоқалар билан 
бевосита алоқа қилиш учун жавобгардир. Булар ресурслар ва ишчи 
кучи етказиб берувчилар, воситачилар ва мижозлар, шунингдек, 
рақобатчи фирмалар ва оммавий ахборот воситаларидир. Умумий 
жой тўғридан-тўғри ёки билвосита алоқалар билан белгиланмайди ва 
бутунлай тўрт омилга боғлиқ: 

---

223 
• сиёсий; 
• иқтисодий; 
• технологик; 
• ижтимоий. 
Ушбу муҳитларни таҳлил қилиш сизга асосий элементларни 
аниқлашга ва компания учун энг муҳимларини ажратиб кўрсатишга 
имкон беради. 
Белгилар ва уларнинг танлови 
Белгилар мақсадлардир, стратегия эса уларга эришиш 
воситасидир. Уларни уч турга бўлиш мумкин: 
• идеаллар - биз уларга эришиш учун интилмаймиз, чунки улар 
жуда яхши ва узоқ, лекин биз уларга йўналтирилган йўналишда 
ёндашишни хоҳлаймиз; 
• мақсадлар кўпроқ реалдир, уларга эришиш тўлиқ ёки максимал 
даражада зарур; 
• вазифалар - тўлиқ ҳажмда ва белгиланган вақт оралиғида 
бажарилиши керак бўлган энг аниқ вазифалар. 
Йўналишлар ечим танлашни юқори сифат даражасига кўтаришга 
қодир. Баъзи бенчмарклар йўналиши бўйича ишлаб чиқилган 
стратегия улар ўзгарган шароитларда ишламайди. Шу билан бирга, 
ривожланишнинг маълум босқичларида нишонларнинг элементлари 
ўзаро алмаштирилиши мумкин. 
Оддий қилиб айтганда, компиляция қилишда корхона 
ташкилотчилари ўзлари учун аниқ мақсадларни белгилашлари керак: 
• Компания ва таклиф этилаётган товар - хизматлар қандай 
сифатни кўради; 
• Бир йилда компания бозорда қайси ўринни эгаллаши керак, уч, 
беш ва ҳоказо; 
• Қандай мижозларни кутмоқдасиз. 
Танланган йўлни баҳолаш. 
Режалаштириш стратегиясини ишлаб чиқиш фақат маълум 
талабларга жавоб берган тақдирдагина ижобий натижалар беради: 
• аниқ белгиланган ва аниқ мақсадларнинг мавжудлиги, уларга 
эришиш асосий устуворлик ҳисобланади; 
• масъулиятли ва яхши мувофиқлаштирилган раҳбарларни 
мажбурий тайинлаш; 
• илғор ташаббусга йўналтириш; 
• барча асосий ҳаракатлар ва вазифалар керакли жойда ва 
керакли вақтда амалга ошишини аниқ кутиш; 

---

224 
• кафолатланган ва захира ресурсларнинг мавжудлиги; 
• максимални олиш учун минималдан фойдаланишга эътибор 
қаратиш; 
• хулқ-атворнинг мослашувчанлиги. 
Танланган ривожланиш йўли танланган ечимлар ва асосий 
омилларни таҳлил қилиш орқали баҳоланади. Бу, асосан, берилган 
стратегияни қандай амалга ошириш мумкинлигини аниқлаш 
имконини беради. Шунинг учун компанияни мақсадга олиб бориш 
қобилиятини аниқлаш муҳим баҳолаш мезони бўлади. Танланган 
йўналиш учта муҳим йўналишда баҳоланади: 
• Атроф-муҳит талабларига қанчалик мос келиши; 
• Фирманинг салоҳияти ва имкониятларига қай даражада мос 
келиши; 
• Мумкин бўлган рисклар ва уларнинг бозор конъюнктураси ва 
корхона ҳолатига мос келиши; 
Танланган 
ва 
шакллантирилган 
қарорлар 
тизими 
ва 
ташкилотнинг ўсиши самарасиз ёки ҳатто фойдасиз бўлиб қолиши 
мумкин, агар иложи бўлса ва зарур амалга ошириш механизмлари 
таъминланмаса. Алоҳида масала - ишчи тузилмаларни ташкил этиш - 
ходимлар ва менежерларни ишга олиш, молиялаштириш, корпоратив 
маданиятни яратиш. 
Кенг маънода бизнесни стратегик режалаштиришнинг мақсади 
унга таъсир қилувчи ташқи ва ички объектив ҳолатларга адекват 
муносабатни шакллантиришдир. Шундай қилиб, стратегия фақат 
истакларга 
асосланиши 
мумкин 
эмас, 
корхонанинг 
реал 
имкониятларини ҳам ҳисобга олиш керак.