А. Э. Тангиров бизнес ижроси ва

6.3. Бизнес ижроси атамалари 
Бизнес-жараёнларини 
бошқариш 
самарадорлигини 
баҳолашнинг миқдорий кўрсаткичларига қуйидагилар киради. 
1. Мураккаблик коэффициенти ((кКЖ
1
)) - жараён моделининг 
парчаланиш даражалари сонининг жараён нусхалари йиғиндисига 
нисбати сифатида аниқланади. Бу кўрсаткич бизнес-жараёнлар 
модели даражаларининг жараёнлар сонига нисбатини кўрсатади. 
Мураккаблик кўрсаткичи бизнес-жараёнларнинг иерархик тузилиши 
қанчалик мураккаблигини аниқлайди. 
2. Жараён коэффициенти (к
пр
)- бизнес жараёнларидаги 
"ажралишлар танаффуслар" сонининг (бизнес -жараён нусхалари 
ўртасида боғлиқликнинг йўқлиги) жараён синфлари йиғиндисига 
нисбати сифатида аниқланади. Бу кўрсаткич бизнес-жараёнини 
жараён ёки муаммоли сифатида тавсифлайди (муҳим - ишлаб 
чиқилган, 
асосий 
элементлардан 
(ташкилий 
тузилманинг 
бўлинмалари ва бошқалар) бошланади). Агар коэффициент қиймати 
моделнинг жараён хусусиятини кўрсатса, бу шуни англатадики, 
моделнинг барча мисоллари сабаб-оқибат муносабати билан ўзаро 
боғлиқ ва горизонтал равишда бирлаштирилган. 
3. Назорат қилиш коэффициенти (Кнқ) бизнес -жараёнлар 
синфлари сонининг жараён эгалари сонига нисбати сифатида 
аниқланади. Бу уларга тегишли бўлган ва бошқариладиган бизнес-
жараёнларини қўшма корхона бошқаруви самарадорлигини 
тавсифлайди. 
4. Ресурслар сиғими коэффициэнти (Кср) - бу ишлатилган 
ресурслар 
сонининг 
бизнес-жараёнларининг 
"чиқишлари" 
(жараёнлар нусхалари натижалари) сонига нисбати сифатида 
аниқланади. Ресурслар сиғими маълум бир иш жараёнида 
ресурслардан қанчалик самарали фойдаланилишини кўрсатади. 
Ресурслар сонининг бизнес-жараёнлар синфидаги мавжуд натижалар 
йиғиндисига нисбати ресурслардан самарали (ёки самарасиз) 
фойдаланишни кўрсатади. 

---

76 
5. Тартибга солиш коэффициенти (Ктс) - мавжуд норматив 
ҳужжатлар сонининг бизнес-жараёнлар синфлари сонига нисбати 
сифатида аниқланади. Бу индикатор таҳлил қилинаётган бизнес-
жараёнларини тартибга солиш даражасини кўрсатади. Тартибга 
солиш кўрсаткичи текширилаётган бизнес-жараёнини тартибга 
солувчи ёки тартибга солинмаган тартибга солувчи хусусият 
сифатида тавсифлайди. 
Бизнес-жараёнларини бошқариш самарадорлигини юқоридаги 
кўрсаткичлар бўйича баҳолаш учун ИДЕФ ва ДФД моделлаштириш 
стандартлари ёрдамида икки гуруҳ бизнес жараёнларининг 
моделлари ишлаб чиқилади, яъни. Структуравий таҳлил ва бизнес-
жараёнларни лойиҳалаш методологияси қўлланилади, бу қуйидаги 
омилларга боғлиқ: 
1) бизнес-жараёнларни тизимли таҳлил қилиш ва лойиҳалаш 
методологияси асосий хусусиятга эга - у моделлаштиришнинг 
иерархик тузилиши билан тавсифланади, яъни жараён модели 
иерархияси чуқурлиги кўрсаткичини ҳисобга олади. 
2) моделлаштириш методологияси манба ва бошқарув ҳаракати 
каби ажратилган, ажратилган элементларга эга, яъни. бизнес-
жараёнининг диаграммасини таҳлил қилаётганда, сиз бизнес 
жараёнининг 
ушбу 
элементлари 
сонини 
аниқлаб, 
кейин 
аниқлашингиз мумкин. Бу, айниқса, бизнес-жараёнларнинг 
самарадорлигини ҳисоблаш учун жуда муҳимдир иккита кўрсаткич 
(ресурслар ва бошқарув таъсири) миқдорий қийматдан фойдаланади. 
3) моделлаштиришнинг асосий элементларидан бири - бу 
Хўжайин жараёни, унга бўйсунадиган бизнес-жараён классининг 
самарадорлиги тўғрисида хулоса чиқариш мумкин.