A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor

Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar uchun qonunchilikda belgilangan mas’uliyatlar 
Xo’jalik yurituvchi 
sub’ekt tashkiliy-
huquqiy shakli 
Qonun va unda belgilangan mas’uliyatlar 
Qishloq xo’jalik 
kooperativlari 
(shirkat xo’jaliklari) 
O’z. R. qonuni «Qishloq xo’jaligi kooperativi (shirkat xo’jaligi) 
to’g’risida» 
Q/x kooperativi (sh/x) faoliyatining asosiy turi qishloq xo’jalik 
mahsuloti etishtirishdir.
Q/x kooperativi (sh/x) qishloq xo’jalik mahsulotlari etishtirish bilan bir 
qatorda kooperativning o’z hududida ham, shuningdek undan tashqari 
ham qishloq xo’jalik xom ashyosini qayta ishlash, oziq-ovqat 
mahsulotlari, xalq iste’mol mollari, ishlab chiharish-texnika 
ahamiyatiga ega bo’lgan mahsulotlar ishlab chiqarish, savdo-sotiq, 
ta’mirlash va qurilish ishlari, yuridik va jismoniy shaxslarga xizmat 
ko’rsatish, shuningdek qonunlarda ta’qiqlanma-gan boshqa faoliyat 
turlari baln shug’ullanishga haqli.
(32-modda) 
Fermer xo’jaliklari 
O’z. R. qonuni «Fermer xo’jaligi to’g’risida» 
Fermer xo’jaligining mol-mulkiga egalik qilish undan foydalanish va 
uni tasarruf etish xo’jalik a’zolari tomonidan o’zaro kelishuv asosida 
amalga oshiriladi.
(20-modda) 
Dehqon xo’jaliklari 
O’z. R. qonuni «Dehqon xo’jaligi to’g’risida» 
Dehqon xo’jaligining mol-mulkiga egalik qilish undan foydalanish va 
uni tasarruf etish xo’jalik a’zolari tomonidan o’zaro kelishuv asosida 
amalga oshiriladi.
(16-modda) 
Ma’suliyat 
cheklangan 
jamiyatlar (MChJ) 
O’Z. R. qonuni «Xo’jalik jamiyatlari va shirkatlar to’g’risida» 
MChJ ta’sischilarning majburiyatlari bo’yicha javobgar hisoblanadi. 
Ta’sischilar MChJ ustav kapitalidagi ulushlariga mutanosib 
majburiyatlari bo’yicha javobgardir.
(16-modda) 
Aktsiyadorlik 
jamiyatlari 
O’zbekiston Respublikasi Qonuni «Aktsiyadorlik jamiyatlari va 
aktsiyadorlarning himoya qilish to’g’risida» 
Korxona ta’sischilarining soni va ularning ustav kapitalidagi ulushini 
tekshirish chog’ida auditor ta’sischilarning eng ko’p soni va bir ta’sischining ustav 
kapitalidagi eng ko’p ulushi, hamda ustav kapitalining eng kam ko’lami tegishli 

---

390 
yuridik shaxs uchun qo’llaniladigan Qonun bilan aniqlanadi. Masalan, 
«Aktsiyadorlik jamiyatlari va aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish 
to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq aktsiyadorlik 
jamiyatlari ustav kapitalining eng kam miqdori jamiyat ro’yxatdan o’tkazilgan 
paytda qonun hujjatlarida belgilab qo’yilgan eng kam ish haqining ikki yuz baravar 
summasidan kam bo’lmasligi, yopiq turdagi aktsiyadorlik jamiyatlari (YoTAJ) 
ustav kapitali esa jamiyat ro’yxatdan o’tkazilgan paytda qonun hujjatlarida belgilab 
qo’yilgan eng kam ish haqining yuz baravar summasidan kam bo’lmasligi kerak. 
(20-modda) 
Ushbu talablarga rioya qilinishi korxonaning faoliyat ko’rsatishi, hamda 
kreditorlarning manfaatlarini huquqiy va iqtisodiy himoyalash shartlaridan biri 
hisoblanadi. Korxona sof aktivlari maqdorining uning utav kapitalidan oshib 
ketishi (yoki teng bo’lishi) to’g’risidagi majburiy talablarga rioya qilinishi shu 
maqsadlardagina tekshiriladi.
Korxonaning xususiy kapitalini tekshirish uchun zarur ma’lumotlar 
moliyaviy hisobotning quyidagi shakllarida aks ettiriladi: