A. K. Sabirov

-6. M AV ZU . M A K SV E L L T E N G L A M A L A R I. 
M U H IT DA 
E L E K T R O M A G N IT T O LQ IN LA RN IN G TE ZL IG I
E = E 0cos( a t - kx + a) 
x - o ’qi b o ’yich a tarqaluvchi m onoxrom atik v a chiziqli qutblangan t o ’lqin.
E - oxirgi am plituda,
Eo - b o shlang’ich am plituda, 
cat - kx + a - to ’lqin fazasi, 
a - b oshlang’ich faza, 
d) - aylana chastotasi. 
к = 2тс / X - to ’lqin soni,
Xo - y o ru g ’likning vakuum dagi to ’lqin uzunligi,
X - y o ru g ’likning m uhitdagi to ’lqin uzunligi.
F azoda tarqaladigan elektrom agnit to'lqinlar sifatida yorug'likning asosiy 
xususiyatlari 
elektrom agnit 
m aydonning 
asosiy 
qonunlaridan 
(M aksvell 
tenglam alari) va M aksvell tenglam alarining SI tizim ini (differensial shaklda) 
tavsiflovchi m unosabatlardan kelib chiqadi:
rotE = - dB / d t
roffl = - j + dD / dt 
divD = p 
divB = 0
Bu erda E v a D, H v a В elektr va m agnit m aydonlarining intensivligi v a induksiyasi, 
r va j - elektr zaryadi v a o'tkazuvchanlik tok zichligi.
(1) v a (2) g a m uvofiq, vaqtinchalik m agnit m aydoni В vorteks elektr m aydonini 
hosil qiladi v a H m aydonining m anbai j o'tkazuvchanlik oqim lari bilan birga vaqt 
o'zgaruvchan D m aydonlari ham bo'lishi m um kin.
Integral shaklda elektrom agnit m aydonning xarakteristikalari (shu jum ladan atrof- 
m uhit) o'rtasidagi bog'liqlik quyidagi qonunlam i aks ettiradi:
Faradayning elektrom agnit induksiya qonuni: 
j>Ed.l = - j t j >BdS
32

---

E pr vektorining L yopiq halqaga aylanishi В vektorining £ sirt b o ’ylab o ’tish
tezligining o ’zgarish tezligining qaram a-qarshi belgisiga teng, bu halqa asosida;
H vektori uchun aylanish teorem asi: