A. K. Sabirov

d)= 
1 ,
5*108 Gs chastota bilan tarqalmoqda , bu yerda yeu - u 
o'qi bo'ylab birlik vektor. Koordinatasi x=10m va vaqt m om enti t = 40 ns dagi 
nuqtada Elektrom agnit to ’lqin kuchlanganligi amplitudasi topilsin. A g arb u
nuqtada N = 0,2*ez /m ) b o ’lsa.
Echish:
Elektr va m agnit m aydon kuchlanganliklari orasidagi bog’lanish
sD 0E0 = Ho
к vektor x o ’qi b o ’ylab y o ’nalgan.
H = ег W0cos (cw - fcr) e e, tfOcos f ©f - —xj = ег # 0co»p,
bu yerda
X
•10s
cp = < o ^ - ™ J = 1,5 - 1 0 ^ 4 0 -10
natijada 
sos\|/ = 0,54.
SHunday qilib
Л-9
10
3-108
35

---

costp 
0,54
= 0.37 А/м
E ----------- ' -----------
З Ю 8 -0.885 Ю-
п
0,37
= 139 В/м.
Javob : 
Е0 = 139 B/m.
M U STA Q IL ECH ISH UCHUN M A SALALAR
1. E lektr m aydon kuchlanganligi 
3 M V/m ga yetsa, havoda elektr uchqini sodir 
bo'ladi. Yassi elektrom agnit m aydon energiyasining qaysi m inim al oqimi 
zichligida havoda uchqun paydo bo'lishini kuzatish m um kin?
2. E nergiya oqim ining zichligi 1 Vt/m 2 bo'lsa, yassi chiziqli qutblangan to'lqindagi 
elektr va m agnit m aydonlarining kuchlanganliklari am plitudalarini toping. Javob: 
27,45 V/m ; 0,073 A/m.
3. Ideal k o ’zguda energiya zichligi w bo'lgan izotrop nurlanishning p bosimini 
toping. Javob: p = w/3.
4. Yassi elektrom agnit to'lqin vakuum da chastotasi n = 100 M G ts va Eo = 50 
m V/m elektr kom ponentining am plitudasi bilan tarqaladi. Siqilish oqim i zichligi 
v a energiya oqim ining zichligi S ning vaqt bo'yicha o'rtacha modulini toping.
5. P oynting vektorining x o'qidagi proyeksiyasini va vakuum dagi
E = Eo cos (kx -dot) 
elektrom agnit to'lqin uchun o'rtacha (yorug'lik tebranishlari 
davridagi) qiym atini toping.
6. L azer im pulsining davom iyligi t = 0,13 m s v a energiyasi W = 10 J bo'lgan 
qaytarish ettirish koeffitsienti r = 0,5 bo'lgan tekis sirtga norm al tushadi. Agar 
yorug'lik d o g ’ining diam etri d = 10 mkm bo'lsa, lazer pulsining sirtdagi o'rtacha 
bosim i p ni toping
36

---

7. E nergiya W = 7,5 J bo'lgan qisqa yorug'lik impulsi 30 ° burchak ostida 
qaytarish koeffitsienti r = 0,6 bo'lgan plastinkaga tushadi. Plastinkaga uzatilgan P 
impulsni toping.
8. Radiusi R b o ig a n sharga tekis yoru g 'lik to iq in in in g F bosim kuchini toping, 
agar to ‘lqinning intensivligi 10 b o ‘lsa va shar yuzasi tushayotgan nurlanishni 
barcha y o ‘nalishlarda bir xilda tarqatadi.
9. . Tekis elektrom agnit to'lqin E e kx = - У E t о cos(o) vakuum da 6 = 1,5-108 Gs 
chastota bilan tarqaladi, bu erda у e - у o'qi bo'ylab birlik vektori. 40 t = ns 
m om entda koordinatasi x = 10 m bo'lgan nuqtadagi to'lqinning elektr maydon 
kuchini Eo am plitudasini toping, agar bir nuqtada va bir vaqtning o'zida
H = 0,2 A /m bo'lsa.
10. M agnit bo'lm agan m uhitda dielektrik o'tkazuvchanligi □ = 4 bo'lgan shar Eo = 
200 V/m am plitudali tekis elektrom agnit to'lqin bilan nurlanadi. Agar 1 dt = min
vaqt ichida unga 5 kJ energiya tushsa, R radiusini toping. To'lqin uzunligi X « R
11. Ikki tekislik, chiziqli qutblangan, vakuum da bir-biriga a burchak ostida
harakatlanuvchi kogerent to'lqinlar tom onidan yaratilgan yorug'lik maydonining 
tuzilishini o'rganing.
12. Sim da tarqalayotgan elektrom agnit to ’lqin orasidagi m asofa 40 sm ga teng. 
T o ’lqinning tebranish chastotasini aniqlang.
13. E lektrom agnit to ’lqin fazasi vj/ = 2ях / X ifodaga tengligini toping.
14. T o ’lqin uzunliklari 4000A0 va 6000A0 teng to ’lqinlam ing chastotalari, davrlari 
v a energiyalarini toping.
15. Q anday xolda bir xil chastotali ikkita . elektrom agnit to ’lqinlari qo ’shilganda 
natijaviy intensivlik to ’lqinlar intensivliklari y ig ’indisiga teng b o ’ladi?
16. E /H = 377 ga tengligini isbotlang.
17.
T o ’lqin uzunligi 6000A° v a orasida m asofa 2 m. ga teng b o ’lsa fazalar farqini 
toping?
37

---

18. Davri 1,33 * 1014 s teng y o ru g ’lik to ’lqinining vaziyati 11 = 10 km va 12 = 16 
km b o ’lsa, to ’lqin faza farqini toping.
19. Y o ’l uzunligi 2,4 m m . Shu y o ’lga chastotasi 5* 1 0 14 G s qancha to ’lqin uzunligi 
m os ktladi.
38

---