A. M. Shonazarov kasbiy psixologiya

Maqsadni amalga oshirish jarayonida tadqiqotchi 3 an’anaviy vazifani bajarishni o‘z oldiga qo'yadi:

1. 
   o‘rganiluvchi mavzuni ilmiy-nazariy jihatdan tadqiq etish;
   
2. 
   ilmiy-nazariy mavzuning boshqa ilm va hayot bilan bog`liqligi;
   
3. 
   qiyin holatlardan chiqishning aniq-ravshan yo`llarini belgilab berish (dasturda metodologik tavsiyalarni yaratishni qayd etadi).
   

Ba’zan hal etilmagan noasosiy vazifalar alohida mustatsil tadsits etilishi dasturda ko‘rsatilishi lozim.
Demak, empirik ijtimoiy psixologik tadqiqot maqsadi nazariy, metodik, amaliy, informatsion bo‘lishi mumkin. Maqsad tadqiqot jarayonini tashkil etiladi va e’tibor saralishga yordam beradi.
Maqsad ma’lum bir vazifalarni yechish natijasida amalga oshadi va tadqiqot jarayonini tashkil etiladi, e’tibor qaratishga yordam beradi.
Maqsad ma’lum bir vazifalarni yechish natijasida amalga oshadi. Agar maqsad tadqiqot nima uchun o‘tkaziladi degan savolga javob bersa, vazifa tadqiqotni shunday o‘tkazish, qo’yilgan maqsadni shunday nazariy, metodik masalalarni yechish zarur degan savolga javob beradi. Maqsad bir necha vazifalarga bulinadi:
a) shu xatsda tushuncha berish.
b) nazariy tipologiyasini bayon etish va hokazo.
Asosiy va asosiy bo‘lmagan vazifalarni ajratish kerak. Bu vaqtni to‘g‘ri taqsimlashga xizmat etiladi.
Ilmiy tadqiqot bosqichlari:
Tadqiqot ob’ekti va predmetini aniqlash: Ko‘pincha mehnat jamoalari ob’ekt bo‘lib xizmat etiladi. Ob’ekt qanchalik aniq bo`lsa, metod shunchalik to‘g‘ri tanlangan bo‘ladi. Emperik tadqiqot tipik ob’ektlari odamlar fikri, jamoadagi munosabatlar, siyosiy jarayonlar. Bu ob’ektga bir necha predmet to‘g‘ri kelishi mumkin. Predmet «ong tuzilmasi» va hokazo. Umuman ob’ekt (lat. predmet) - falsafada kishi ongidan tashsarida, unga bog`liq bo‘lmagan holda mavjud bo‘lgan shunday xodisa.³
Keng ma’noda - kishi bilishga intilgan predmet, xodisa (masalan, o‘rganish ob’ekti) va o‘z faoliyatini shunga yo’naltirish (ko‘rish ob’ekti).
Ob’ekt odatda mustatsil tushuncha sifatida tadsitsochi ixtiyoridan chetda turadi va maxsus o‘rganiladi. Predmet esa tadqiqotchi tomonidan muayyan shaklga solinadi va maxsus tadqiqot sulami sifatida o‘rganiladi. Ob’ekt predmetidan ma’no doirasi jixatidan ancha keng, predmet ob’ektning hosilidir. Birgina ob’ektning o‘zida bir necha alohida tadqiqot predmetlarini ajratib olib o‘rganishi mumkin. Ijtimoiy votsealikni ob’ekt sifatida qayd etishi va unda predmetni ajratib chitsarish, hamisha yuzaga kelgan ijtimoiy ziddiyatli muammo va bu muammoni hal etish holatlari bilan chambarchas bog`liq. Ba’zan tadqiqotchi oldin maxsus masala, ya’ni predmetni aniqlab oladi va shundan so‘ng shu masala atrofidagi muhit, masalaga qon - qarindosh tomonlarini, ya’ni ob’ektni belgilaydi. Bu 2 yondashuv dialektik materializimning induktiv bilish usullariga muvofits va har ikki yondashuv ham to‘g‘ri deb e’tirof etishi mumkin.
Ob’ekt - bu haqiqiy mavjud bo‘lgan tuzilma bo‘lib, predmet - abstrakt qo’yilgan tadqiqot muammosidir.