A. N. Sam adov I f. n., dotsent

Tarmoq marketingi
- bozor va mijozlami birlashtiradigan sotuv- 
chilar va xaridorlar o ‘rtasida munosabatlar o‘rnatish, rivojlantirish 
va qo‘llab-quw atlash bo‘yicha marketing faoliyatidir. Bu marketing 
makro- va megamarketing bilan bir qatorda turadi. Ushbu marketing 
postulati quyidagidan iborat: toki sotuvchi va xaridor o ‘rtasida mu-
130

---

nosabatlar cTrnatilmas, rivojlantirilmas va mustahkamlanmas ekan, 
bitimni amalga oshirib bo‘lmaydi.
Ijtim oiy marketing.
Ijtimoiy marketing iste’molchilar va ush­
bu tovar o ‘rtasida ayirboshlashga ijobiy ta ’sir etadigan va oqibat- 
da korxona oladigan foydaga ijobiy ta’sir ko ‘rsatadigan notijorat 
harakatlarini o ‘z ichiga oladigan marketing faoliyatini shakllantirish 
va rivojlantirish jarayonidan iborat bo‘ladi. Ingliz tilidagi ifoda to‘la- 
roq m a’no beradi: cause related marketing. Ijtimoiy marketingdan 
oldin ijtimoiy etika marketingi mavjud bo ‘lgan bo‘lib, uning uchun 
birlamchi vazifa uzoq muddatli istiqboldagi iste’molchi uchun qu- 
laylik izlab topish va korxona uchun foyda topishdan iborat bo‘lgan. 
Ijtimoiy marketingga yaqin yondashuv - jam otchilik marketingi va 
ekologiya marketingi sanaladi.
Geomarketing.
Geomarketing taklifni yaxshiroq moslashtirish 
uchun mahalliy iste’molchilar talabini tushunish va aniqlashga 
yo‘naltiriladi. U ko'cha/kvartal/sektor tipologiyasini aniqlash uchun 
iqtisodiy makonlarni aniq va geografik tahlil qilishga asoslanadi. 
Marketing nazariyasini geomatikadan ajratishga intiladiganlar bu 
marketingni makon marketingi deb ataydilar. Geomatika - geografik 
va kartografik tarkibiy qismlar bilan raqamli m a’lumotlami taqdim 
etish va tahlil qilishga bag‘ishlangan texnikalar to ‘plamini bir- 
lashtiradigan fandir. Mikromarketing - geomarketingdan kengroq 
tushuncha bo‘lib, reaksiya darajasi yuqori bo ‘lgan iste’molchilar 
mikrosegmentlarini aniqlash va xizmat k o ‘rsatish uchun m o‘ljallan- 
gan bozorlarni juda nozik segmentlashga asoslanadi.