A. R. Bakiyev, S. N. Xashimova, I. A. Bakiyeva ishlab chiqarishni tashkil qilish va

11.4. Asosiy fondlardan foydalanishning iqtisodiy
ko‘rsatkichlari
Fond qaytimi — bu bir so‘mlik asosiy fond ishtirokida
qancha mahsulot ishlab chiqarish mumkinligini ifodalaydi
va quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
F
k
 = Q / F
as
.
Bu yerda, F
k
– fond qaytimi (so‘m hisobida);
Q – ishlab chiqarilgan mahsulot qiymati (so‘m hi-
sobida);
F
as
– asosiy fondlarning o‘rtacha yillik qiymati.
Fond sig‘imi – bu fond qaytimiga teskari ko‘rsatkich
bo‘lib, ma’lum miqdordagi mahsulot ishlab chiqarish uchun
qancha asosiy fond kerakligini ifodalaydi va quyidagi formula
asosida hisoblanadi:
F
s
 = F
as
/ Q.
Mehnatning fond bilan ta’minlanganligi har bir ishlovchi
hisobiga qanchadan asosiy vositalar to‘g‘ri kelishini bildiradi
va u quyidagi formula bilan ifodalanadi:
F
bt
 = F
as
/ X
ym
,
Bu yerda, X
ym
– xodimlarning yillik o‘rtacha miqdori (kishi
hisobida).
Asosiy fondlardan foydalanishni ifodalaydigan ko‘rsat-
kichlardan yana biri – bu jihozlardan foydalanish yoki texnik
ko‘rsatkichlar.
a) ekstensiv foydalanish koeffitsiyenti (K
e
). U jihozlarning
rejali ish vaqti fondida (Т
jr
) haqiqiy ishlagan vaqti (Т
jx
)
darajasini ko‘rsatadi:
K
e
 = Т
jx
/ Т
jr
,

---

83
b) intensiv foydalanish koeffitsiyenti (K
in
). U jihozlarning
minimum mahsulot ishlab chiqarishi mumkin bo‘lgan miq-
doriga (M
ch
) nisbatan haqiqiy ishlab chiqargan mahsulot
miqdori (M
x
) darajasini ko‘rsatadi:
K
in
 = M
x
/ M
m
.