A. R. Bakiyev, S. N. Xashimova, I. A. Bakiyeva ishlab chiqarishni tashkil qilish va
Download 0.74 Mb. Pdf ko'rish
|
Ishlab chiqarishni tashkil qilish
|
Qarorlarni tanlash va ularni uzil-kesil qabul qilish. Bu
rahbarlar tomonidan amalga oshiriladi. Qarorlar sex bosh- lig‘i, usta tomonidan yakkaboshchilik asosida oshkora usulda qabul qilinishi mumkin. Odatda, yakkaboshchilik ko‘pchilik fikri bilan qo‘shib olib boriladi. Shu bilan birga ishlab chiqarishda har xil kengash, maslahatlar bo‘lib turadi. Mehnat jamoasi kengashi, kasaba birlashmalari, yoshlar uyushmasi va boshqa jamoa tashkilotlari qarorlarini ishlab chiqish va qabul qilishda o‘zlarining xissalarini qo‘shadilar. Тaklif etilgan masalalarni tahlil va ularni birgalikda muhokama qilib chiqqandan so‘ng, sex boshlig‘i: buyruq, rejalarni tasdiqlab boshqa qarorlarni uzil-kesil qabul qiladi. Boshqaruv qarorlarini bajarish korxonalarning rejalarini va uning asosida tuzilgan sex, uchastka, brigada, smena va boshqa ishlab chiqarish topshiriqlarini bajarishdir. Korxona rejalarini boshqarishga rahbarlik qilish sex, uchastka bosh- qaruv apparati muayyan masalalar bo‘yicha ishlab chiqarish 35 jarayonini boshqarishdan iborat. Bunda har qaysi bo‘linma o‘zining vazifalarini bajarish bilan band bo‘ladi. Demak, yagona boshqaruv tizimi harakatga keltirilib barcha boshqaruv bo‘linmalari bir-biriga o‘zaro ta’sir ko‘rsatib, davlat rejasinnig bajarilishi taminlaydi. Rejalarni boshqarishda ko‘p masalalar zudlik bilan hal qilinadi. Bunday masalalar rahbar ishtirokisiz yechilsa, unda bosh- qaruv tizimi maqsadga muvofiq yaratilgan bo‘ladi. Buning uchun har qaysi xodimning ish joyi, shuningdek, boshqaruv jarayonida ularning roli, vazifasi, javobgarligi aniq belgilangan bo‘lishi kerak. Shundagina rahbarlarga o‘z ishini boshqa rahbar xodimlar aralashmagan holda mustaqil ravishda yechishga imkon yaratilgan bo‘ladi. Rahbarning asosiy vazifasi boshqaruv tizimini maqsadga muvofiq uyushtirishdan, unga ishlab chiqarishningg asosiy muammolari bilan shug‘ullanishga imkon yaratishdan iborat. Bunday tizim quyidagicha uyushtiriladi. Har qaysi boshqaruv bo‘linmalariga asosiy masalalar biriktiriladi. Bu masalalar ilmiy asoslangan, aniq ifodalangan bo‘lib, bo‘linmaning nizom-qoidasiga yozib qo‘yiladi. Yangi boshqaruv bo‘linmalari tuzilgan taqdirda ular uchun zarur qonun asoslari ishlab chiqiladi. Bu hujjatda muayyan bo‘linmaning asosiy masalalari, huquqiy, vazi- falaridan tashqari uning shtat jadvali ma’muriy rahbar (sex, bo‘lim) boshliqlari ko‘rsatilgan bo‘ladi. Shundan qilib, har qaysi boshqariladigan bo‘lim yaxlit uyushtirilgan bo‘lib, uni bitta rahbar boshqaradi. Boshqariladigan bo‘lim xodimlari o‘rtasidagi vazifa va javobgarlik shunday taqsimlanishi kerakki, bu ularda ko‘proq mustaqillik va tashabbuskorlikni namoyon qilishni ta’min- lashi kerak. 36 Har qaysi xodimga umumiy ish hajmidan aniq bir qismi biriktiriladi. Ular shu ishning bajarilishiga javobgar bo‘ladilar. Odatda, har qaysi xodimga vazifa, huquq va javobgarlik yozma ravishda berilgan bo‘ladi. Bu ishlab chiqarishda xodimlarning bir-birining ishiga aralashishiga yo‘l qo‘ymaydi. Rahbar faqat o‘z qo‘l ostidagilarga buyruq beradi. Boshqalarga esa buyruq faqat ularnnng bevosita rahbari tomonidan berilishi kerak. Masalan, sex boshlig‘i sexdagi xohlagan ishlab chiqarish guruhida ishlovchi ishchiga rasmiy buyruq berishi mumkin, lekin bu noto‘g‘ri, qoidaga zid bo‘ladi. Agar sex boshlig‘i ishchiga uning bevosita rahbari usta orqali buyruq bersa, unda u to‘g‘ri va qoidaga muvofiq bo‘ladi. Ishchi har doim topshiriqni o‘zining ustasidan olishi kerak. Ba’zan rahbarlarning o‘rtasida bir-birining ishiga aralashish hollari ro‘y beradi. Bu ular orasida ma’lum norozilikni keltirib chiqaradi. Bu esa jamoaning uyush- qoqligiga, intizomiga va boshqalarga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ma’muriy va funksional munosabatlar mansab yo‘riq- nomasi orqali tartibga solinadi. Odatda, nizomda ma’lum lavozim qaysi bo‘lim tarkibiga kirishi, u kimga va unga kimlar bo‘ysunishi, shu rahbar xodim hal qiladigan masalalar uchun javobgarlik ko‘rsatilgan bo‘ladi. Boshqa xodimlar bilan funksional bog‘lash quyidagicha amalga oshiriladi: Xodim qanday ma’lumotlarni qaysi paytda kimga, shuningdek, kim qaysi paytda va qanday ma’lumotlarni xodimga berishi kerak. Boshqaruv ta’sirchan bo‘lishi uchun nizom va qoidalar sharoitga qarab qayta ishlab chiqilishi lozim. Boshqaruv tizimining samaradorligini oshirishning muhim omili 37 mehnatkashlar tashabbusini va ishlab chiqarishda qatnashish faolligini ko‘tarishdir. Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|