A. R. Bakiyev, S. N. Xashimova, I. A. Bakiyeva ishlab chiqarishni tashkil qilish va
Download 0.74 Mb. Pdf ko'rish
|
Ishlab chiqarishni tashkil qilish
- Bu sahifa navigatsiya:
- Jismoniy eskiradi
|
11.3. Asosiy fondlarning eskirishi
va amortizatsiasi Ishlab chiqarishda qatnashadigan asosiy fondlar ishlab chiqarish jarayonida yillar o‘tishi bilan eskiradi va o‘z sifatini yo‘qota boradi. Asosiy fondlar ishlab chiqarishda uzoq mud- dat ishtirok etganligi tufayli vaqt o‘tishi bilan jismoniy va ma’naviy jihatdan eskiradi. Jismoniy eskiradi deganda, asosiy fondlarning ishlab chiqarish jarayonida foydalanishi natijasida butunlay yoki qisman buzilishi, yemirilishi tushuniladi. Ma’lum vaqt o‘tgandan keyin ishlab chiqarishda ishlab turgan mehnat qurollari ishga butunlay va qisman jismoniy yaroqsiz bo‘lib 79 qoladi, bunday hollarda ular yangisi bilan almashtiriladi yoki ayrim qismlari kapital ta’mirlanadi yoki modernizatsiya qilinadi. Jismoniy eskirish natijasida asosiy fondlarning qiymati yo‘q bo‘lib ketmaydi, balki tayyorlangan mahsulot qiymatiga ko‘chiriladi. Korxonalarda faqat ishlatilayotgan mashina va asbob- uskunalargina emas, balki bekor turganlari ham eskiradi. Mashina va asbob-uskunalarning jismoniy eskirish miqdori ularning xizmat qilish muddati va darajasiga nisbatan aniqlanadi. Fan-texnika taraqqiyoti va mehnat unumdorligining o‘sishi tufayli ishlab turgan mashina va asbob-uskunalar qiymatining kamaytirilishi hamda eskilariga nisbatan unumli va tejamli yangi mashinalar kashf etilishi, ularning ishlab chiqarishga joriy qilinishi natijasida ishlatilayotgan mashina- larning jismoniy yeyilish muddati tugamasdan turib, ularni qadrsizlanishi – asosiy fondlarning ma’naviy eskirishi deb ataladi. Ma’naviy eskirish asosiy fondlarning bahosini vaqti- vaqti bilan qayta ko‘rib chiqishni ko‘p jihatdan zarur qilib qo‘yadi. Eskirgan asosiy fondlarni yangilari bilan almash- tirish rejali ravishda eng kam mehnat va mablag‘ sarf qilish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Asosiy fondlar ishlab chiqarish jarayonida asta-sekin eskirib, o‘z qiymatining ma’lum qismini amortizatsiya sifatida ishlab chiqarilayotgan tayyor mahsulot qiymatiga o‘tkazib boradi. Download 0.74 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|