A. R. Bakiyev, S. N. Xashimova, I. A. Bakiyeva ishlab chiqarishni tashkil qilish va

tizatsiya fondi deb ataydilar. Demak, amortizatsiya fondi –
amortizatsiya ajratmalari hisobiga shakllanadigan maxsus
fonddir.
Asosiy vositalar va ishlab chiqarish ahamiyatiga ega bo‘l-
gan nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi bo‘yicha xarajatlar
tarkibiga quyidagilar kiradi:

---

81
— asosiy ishlab chiqarish fondlarining dastlabki qiyma-
tidan kelib chiqib hisoblangan amortizatsiya ajratmalarining
summasi (hisoblangan eskirish);
— lizing bo‘yicha va belgilangan tartibda tasdiqlangan
normalar qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladigan,
jadallashtiriladigan amortizatsiya summasi.
Amortizatsiya ajratmalari belgilangan normalar bo‘yicha
tayyor mahsulotning tannarxiga kiritiladi va u quyidagi
formula yordamida aniqlanadi:
N
a
 = (F
1
 - F
t
)
 
/ (Т
a 
× F
1
) × 100%,
Bu yerda:
F
1
– asosiy fondlarning dastlabki yoki tiklash qiymati;
F
t
– asosiy fondlarning tugatish qiymati;
Т
a
– asosiy fondlarning normativ ishlash muddati (amor-
tizatsiya vaqti).
Amortizatsiya normasining darajasi asosiy fondlarning
eskirgan qismini tiklash uchun zarur bo‘lgan resurslar haj-
mini aniqlaydi. Amortizatsiya normasi bilan asosiy fond-
larning aylanish tezligi belgilanadi va ularni qayta ishlab
chiqarish jarayoni jadallashtiriladi.
Asosiy fondlarning to‘liq tiklashni amortizatsiya ajratmalar
jami quyidagi formulaga asoslanib hisoblanadi:
A
a 
= N
a
 × F,
Bu yerda:
N
a 
– amortizatsiya normasi;
F – asosiy fondlarning o‘rtacha yillik qiymati.
Asosiy fondlarni takror ishlab chiqarish, rejalashtirish,
hisob-kitob qilish, ulardan foydalanishning samara-
dorligini ifodalash uchun juda ko‘p ko‘rsatkichlar kerak
bo‘ladi.

---

82