A. R. Jo‘raev, A. M. Shoimov, J. E. Pardaboev

2.3. Qo’l asboblarining tuzilishi va turlari, ulardan foydalanish 
qoidalari 
Yog’ochlargi qo’lda ishlov berish asboblari juda ko’p bo’lib 
ularning ayrimlari haqida to’xtalib o’tamiz. Iskanjalar buyumni 
ishonchli tutib tura olishi, ularning siqib turuvchi qismi 
deformastiyalanmagan bo’lishi talab qilinadi. Bolg’a, kuvalda va 
boshqalar muhrasi tekis bo’lishi, chuqurcha yoki yorilgan joylari 
bo’lmasligi, mustahkam tutqichga ega bo’lishi kerak. Bolg’a va 
kuvalda tutqichlari qattiq, qayishqoq yog’och turlaridan ishlanadi.
2-rasm. Duradgorlik bolg’alari. 
Yumshoq, mo’rt yog’ochdan ishlangan tutqichlardan foydalanish 
ta’qiqlanadi. Bolg’a va kuvalda silliq, oval kesimli, tutib turiladigan 
tomoni yo’g’onlashib boradigan shaklda bo’lishi kerak. Tutqich 
yuzasi silliq, tekis bo’lishi, yoriq va payraxalari bo’lmasligi kerak. 
Egov, iskana, arra va boshqa shu kabi asboblar keyingi qismiga yorilib 
ketishning oldini oluvchi metallar halqali tutqichlar o’rnatiladi. 
3-rasm. Duradgorlik iskanalari. 
Tutqich uzunligi asbob o’lchamiga mos kelishi ta’minlanadi. 
Asbob og’irligi va o’lchami unda ishlovchi o’quvchining yosh 

---

16 
xususiyatlariga mos bo’lishi lozim. Qayd etilgan asboblardan tutqichi 
bo’lmagan, nosoz bo’lgan holda foydalanish ta’qiqlanadi. Metalga 
ishlov berishda uchqundan saqlanish uchun himoya ko’zoynaklari 
taqiladi. Ishlab chiqarish ustalari himoya ko’zoynaklaridan 
foydalanishni nazorat qilishlari kerak. 
Arralar to’g’ri kerilgan va charxlangan bo’lishi kerak. Arra 
tutqichlari mustahkam o’rnatilgan, silliqlab tozalangan bo’lishi kerak. 
Randalash asboblari tekis, silliqlab tozalangan kolodkalarga ega 
bo’lishi kerak. Kolodkaning keyingi qismi tumtoqlangan tutqichi 
silliqlangan bo’lishi kerak. Randalash asbobi yo’nish qismi to’g’ri 
charxlangan, yog’och kolodkaga mustahkam va zich o’rnatilgan 
bo’lishi, yorilgan joylari va chuqurchalari bo’lmasligi kerak.