A. V. Umarov, G’. I. Muxamedov, X. O. Qo’chqorov // Polimerli kompozit materiallar fizikasi
-rasm. Ikki atomli molekulaning qutblanuvchanligi: (a) tashqi maydon
Download 6.9 Mb. Pdf ko'rish
|
Polimer kompozitlar fizikasi
|
5.12-rasm. Ikki atomli molekulaning qutblanuvchanligi: (a) tashqi maydon
yo’nalishida va (b) ko’ndalang yo’nalishda. 193 Ko‘ndalang yo‘nalishda (2.12-rasm (b)) yuzaga kelgan dipol maydoni qo‘shni atomda tashqi maydonga qarama–qarshi yo‘nal- gan va yuzaga kelgan dipol quyidagi tenglama bilan aniqlanadi. Molekulalarning ko‘ndalang qutblanuvchanligi esa bo'ladi. Agar har bir atom qutblanuvchanligi bo‘lsa, unda ifodalarni olamiz. Shunday qilib, birinchi yaqinlashishda anizotroplik darajasi uchun quyidagini olamiz. : , yoki b. Atom qutblanishi. Tashqi elektr maydon molekuladagi yoki kristall panjaradagi atomlar yadrolarni siljishiga olib kelishi mumkin. Atomlarni og‘ir yadrolari harakatchanligi elektronga nisbatan kam va atomlar qutblanishi elektron qutblanishi singari juda yuqori chastotalarda ro‘y bera olmaydi. Shuning uchun IQ- diapazondan yuqori bo‘lmagan chastotalarda kuzatiladi. Tebra- nishlar spektraskopiyasidan ma‘lumki, molekulyar qattiq jismlar- da eguvchan va aylantiruvchan tebranishlar uchun bog‘lanish burchagi o‘zgaradigan kuch doimiylari odatda valent tebranishlar uchun kuch doimiylaridan ko‘plab marta kichik. Shuning uchun atom qutblanishida asosiy ulushni eguvchi modalar kiritadi deb kutish mumkin. Atom qutblanishi kattaligi odatda juda kichik va elektron qutblanishni o‘ndan bir qismini tashkil etadi, lekin undan chetlanish ham bor bo‘lib, bukilish modalardan biri molekuladagi simmetrik joylashgan musbat va manfiy zaryadlar markazlarini ancha chetlanishga o‘tkazishi mumkin. Bu effekt ion birikma- larda yetarlicha katta bo‘ladi, masalan, natriy xlor kristallida 194 barcha musbat ionlarni manfiy ionlarga nisbatan siljishiga olib keladi. c. Yo’nalish olib qutblanish. Molekula o‘zining xususiy doimiy dipol momentiga ega bo‘lganda, ular tashqi maydon ta‘siri yo‘nalishida qutblanishi ro‘y beradi. Bu hodisani kelgusi bo‘limda muhokama etamiz. Bu bobning predmeti dipollar yo‘nalish olish tezligini molekulalararo ta‘sir kattaligiga bog‘liqligini o‘rganishdir. Dipol momentlarini yo‘nalish olishi tashqi maydonda materialni to‘la qutblanishiga anchayin ulush qo‘shadi. Lekin u yetarlicha sekin bo‘lgani uchun o‘zini to‘la namoyon etish vaqti yetarlicha bo‘lishi kerak. 5.13-rasmda material qutblanishini o‘lchash chastotasi ortishi bilan xarakterli kamayib borilishi ko‘rsatilgan, ya‘ni molekulyar qutblanishni kamroq harakatchanlikka ega komponentalarining ulushi yo‘qolib boradi. Shunga o‘xshash holni nisbiy dielektrik kirituvchanlikda ham kuzatiladi. Download 6.9 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|