A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

5 ,0 - 7 ,0
2 - 3
0 ,1 5 -0 ,5
0 ,2 5
Dvigatel, samolyot detallari
МЛ5
7 ,5 - 9 ,0
0 ,2 - 0 ,8
0 ,1 5 -0 ,5
0 ,2 5
Samolyotsozlikda, kimyo 
qurilmalarida
Bu qotishmalaming texnologik xossalari yaxshiligi, korroziya- 
bardoshligi, yaxshi kesib ishlanishi, solishtirma puxtaligi yuqoriligi 
sababli ulardan samolyotsozlik va asbobsozlikda foydalaniladi.
5.4. Titan va uning qotishmalari
Titan ko‘p tarqalgan metall b o iib , yer qobigining 0,61 % ini 
tashkil etadi. Solishtirma og‘irligi 4,5 g/sm , suyuqlanish harorati 
1800 °C. Titan ishlab chiqarishda ishlatiladigan minerallarga 
quyidagilar kiradi:
• rutil (T i02);
• ilmenit (F e 0 T i0 2);
• titanit (C a0 S i0
2
T i0 2);
• perovskit (C a0 T i0 2).
Rutil tarkibida 60 % titan mavjud bo‘lgan qizil tusli mineral 
hisoblanib, uning solishtirma og‘irligi 6-6,5 g/sm
3
ga teng.
Ilmenit tarkibida 59 % mtil mavjud bo‘lgan qoramtir tusli yaltiroq 
mineral hisoblanadi, uning solishtirma og‘irligi 4,56-5,24 g/sm3ni 
tashkil etadi.
Titanit tarkibida 34-42% rutil mavjud b o igan sargishdan qora 
ranggacha o‘zgaradigan rangli mineral b o iib , uning solishtirma 
ogirligi 3,4-3
, 6
g/sm ga teng.
83

---

Perovskit tarkibida 58-59 % rutil mavjud bo‘igan har xil rangli 
mineral hisoblanib, uning solishtirma og‘irligi 4 g/sm
3
ni tashkil 
qiladi.
Titan rudalaridan titan konsentratsiyasini olishda ruda flotatsion 
yoki elektromagnit usulida to‘yintiriladi. Keyin pechlarda suyuqlan­
tiriladi. Bu jarayonda konsentrat tarkibidagi temir oksidlari qaytarilib, 
pech tubiga yig‘iladi. T i0
2
shlakka o ‘tadi. Shlak tarkibida 65-85