A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

5.3. Magniy va uning qotishmalari
Magniy yengil metall hisoblanib, 650°C haroratda suyuqlanadi, 
uning solishtirma og‘irligi 1,77 g/sm
3
ga teng.
Asosiy magniy rudalariga quyidagi birikmalar kiradi:
•magnezit;
• dolomit;
•kamallit;
• bishofit.
Magnezit minerali M gC 0
2
tarkibli qo‘sh mineral b o iib , uning 
28,8 % Mg qolgani esa Si, Fe, Al, Sa oksidlari b o iad i. Magnezitning 
yirik konlari Ural va boshqa joylarda bor.
Dolomit minerali M gC 0
3
CaS0
3
tarkibli qo‘sh karbonat bo iib, 
uning tarkibida 13,5% Mg bor. Bundan tashqari, kvars, kalsit gips va 
boshqa qo‘shimchalar ham uchraydi. Dolomitning yirik konlari Ural, 
Ukraina va boshqa joylarda mavjud.
Kamallit minerali MgClKC16H20 magniy va kaliyning suvli 
xloridi b o iib , 
8 , 8
% Mg va boshqa qo‘shimchalardan iborat. 
Kamallitning yirik konlari Ural va boshqa joylarda bor.
Bishofit minerali MgC16H20 magniyning suvli xloridi b o iib , 
uning tarkibida 12 % Mg bor. Bu birikmalarda ham turli qo‘shim- 
chalar mavjud. U dengiz va koilarda uchraydi.
Rudalardan magniy olishda elektroliz va termik usullardan 
foydalaniladi.
Magniy qotishmalari. Magniyning Al, Mn, Zn, Si va boshqa 
elementlar bilan hosil qilgan birikmalari magniy qotishmalari
82

---

deyiladi. Magniyning ba’zi quyma qotishmalari markalari, kimyoviy 
tarkibi va ishlatilish sohalari 5.3-jadvalda keltirilgan.
Magniyning quyma qotishmalari
5.3-jadval
Mar­
kasi
Kimyoviy tarkibi, %
Ishlatilish sohasi
A1
Zn
Mn
Si
MJI2
0,1
0 ,0 5
1 -2
0 ,1 0
Benzin baki bo‘g‘zi, 
armatura
МЛ4