A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

6.5-rasnu a—metall quvur ga tashqi qoplangan plastik, b - metall 
quvurga ichki qoplangan plastik: 1-metall quvur, 2-plastik qoplama.
Shuningdek metallplastiklaming ishlatish sohasiga qarab metall 
listlaming tashqi, ichki va metallaming orasiga ham plastiklar qoplab 
ishlab chiqariladi. Bunday materiallardan kemasozlik, avtomo- 
bilsozlik, samolyotsozlik va boshqa ko‘plab mashinasozlik, sanoat va 
uy-joy qurilishi tarmoqlarida ishlatiladi.
6.6-rasm. a-metall listga tashqi qoplangan plastik, b-metall listga 
ichki qoplangan plastik, d-metall list orasiga qoplangan plastik:
1-metall list, 2-plastik qoplama.
92
/
1
2
2
a)
b)
2
2
a)
b)

---

Polimerlardan buyumlar ishlash usullari. Polimer material­
lardan istalgan shakldagi xilma-xil buyumlar, shuningdek, ip, plyonka, 
list, quvur va boshqalar tayyorlanadi.
Polimerlaming o‘ziga xos fizik va texnologik xossalari ulami 
buyumlarga va yarim tayyor mahsulotlarga aylantirishda maxsus 
usullardan foydalanish talab etiladi. Polimerlarni buyumlarga 
aylantirishning asosiy usullariga ekstmziyalash, odatdagi usulda 
quyish, bosim ostida quyish, odatdagicha presslash, quyma presslash, 
ko‘pirtirish, payvandlash, qizdirib purkash, randalash, shuningdek, 
dastgohlarda qirindi yo‘nib olish yo‘li bilan ishlash usullari kiradi.
Ekstruziyalash. Ekstmziyalash usulida ishlash yo‘li bilan 
sterjenlar, quvurlar, listlar va plyonkalar olinadi, buning uchun, 
asosan, 
termoplastik, 
kamdan-kam 
hollarda esa termoreaktiv 
polimerlar ishlatiladi. Ekstmziyalash polimemi mundshtuk teshigi 
orqali siqib chiqarishdan iborat, teshikning shakli buyumning 
ko‘ndalang kesimi shakliga bog‘liq boiadi.
6.7-rasmda ekstmziyalash mashinasining sxemasi tasvirlangan. 
Kukun yoki granulalar oldidagi polimer bunkerga solinadi, polimer 
bunkerdan shnek (
6
) ga tushadi. Shnek elektr dvigateldan aylanma 
harakatga keluvchi vint