A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion
-rasm. Kukunsimon to‘Idiruvchilar bilan to‘ldirilgan
Download 6.21 Mb. Pdf ko'rish
|
Nurmurodov S.D. Materialshunoslik va konstruksion materiallar texnologiyasi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 6.2-rasm. Tolalar bilan to ‘hlirilganplastmassalar: 1 - boglovchi asos; 2 - to ‘Idiruvchi tola.
|
6.1-rasm. Kukunsimon to‘Idiruvchilar bilan to‘ldirilgan
plastmassalar: 1-bog ‘lovchi asos; 2-kukunsimon to ‘Idiruvchi. Kukunsimon to ‘Idiruvchilar bilan to‘ldirilgan plastiklar zamonaviy materialshunoslikda dunyo miqyosida keng va ko‘p miq- dorda ishlab chiqarilmoqda. Bunday plastmassalarda bogiovchi asos sifatida termoreaktiv yelimlardan (epoksid yelimi, fenolformaldegid yelimi, furanformaldegid yelimi va h.k.) keng foydalaniladi, to i- diruvchi sifatida kvars, chinni tolkoni, grafit, vollastonit, qum, kaolin kabi minerallardan keng foydalaniladi. Bunday materiallar issiqbar- dosh b o iib , ishqalanuvchi detallarda keng ishlatiladi, shuningdek, qurilish materiallaridan dekorativ materiallar olishda keng miqyosda ishlab chiqarilmoqda. Kukunsimon to idiruvchilar bilan toidirilgan plastiklar ancha yengil, arzon va ishlab chiqarish texnologiyasini qulay va arzonligi bilan bugungi xaridorlar uchun m a’qul kelmoqda. Tolalar bilan toidirilgan plastmassalar juda yuqori puxtalikka va pishiqlikka ega, siljishdagi va cho‘zilishga mustahkamligi yuqori b o iib , metallarga nisbatan solishtirma o girligi 4-8 marta kamdir. Tolalar bilan toidirilgan (sinchlangan) plastmassalar bugungi kunda samolyotsozlik, kemasozlik, kosmonavtika texnikalari, avtomo- bilsozlik va mashinasozilk detallarini tayyorlashda juda keng miqyosda ishlab chiqarilmoqda. Quyidagi 6.1-jadvalda shisha, uglerod, organik tolalar bilan sinchlangan plastmassalaming mexanik xossalari keltirilgan. 6.2-rasm. Tolalar bilan to ‘hlirilganplastmassalar: 1 - bog'lovchi asos; 2 - to ‘Idiruvchi tola. 6 . 1 -jadvalda keltirilgan m aium otlar uzluksiz tolalar bilan sinchlangan plastiklardir. Shishaplastiklar tipik konstruksion materiallar bo‘lib, ularda bogiovchi asos sifatida polikondensatsion yelimlar, toidiruvchi sifatida esa shisha tolali materiallar ishlatiladi. Shishaplastiklar zarba ta’siridagi va dinamik yuklanishlarga yaxshi bardosh beradi va konstruksion elementlarining tebranishlarini so‘ndiradi. Kimyoviy barqaror shishaplastiklar ishlatilishi 150°C dan yuqori boim agan haroratlarda agressiv muhitlar ishlatish bilan bo g iiq boigan keng miqyosli texnologik protsesslami (masalan, sulfat kislota, xlor, mineral o ‘g‘itIar va kaustik soda ishlab chiqarish) ancha ratsional amalga oshirishga imkon beradi Ular orasida eng muhimi ko‘p qatlamli shishaplastiklardir. Ulaming 2-3 mm qalinlikdagi dastlabki ikki qatlamida massasi jihatdan tegishlicha 1 0 - 25% shisha tola bo iib , tarkibida 60-65% shisha tola toidiruvchi boiadigan konstruksion qatlamga (kuch qatlamiga) agressiv suyuqlikning oiishiga to ‘sqinlik qiladi, ya’ni u termik to'siq rolini bajaradi. Molekulalar tartibga solinib, parallel joylashtirilgan shisha tolalardan bogiovchi modda (yelim) qo‘shish y o ii bilan olinadigan shisha tolali kompozit material nihoyatda mustahkam b oiadi va yirik omborlar, truboprovodlar, estakadalar, yuqori bosimli gaz ballonlar va hokazolar olishda ishlatiladi. 89 |
