Абдухалилов Дилшодбек Корабоевич худудий электр энергетикасини равожлантириш монография Андижон 2023 Абдухалилов Д. К. Худудий электр энергетикасини равожлантириш: монография

6-BOB. ELEKTR TAQSIMLASH TARMOQLARINING HOZIRGI HOLATI VA RIVOJLANISHINI TAHLIL QILISH


6.1. Hududiy elektr tarmoqlarida bajariladigan ishlar

“Ҳудудий электр тармоқлари” АЖ қуйидагиларни амалга оширади:

- ҳудудий электр тармоқлари корхоналарини бошқариш;
- электр энергиясини якуний исте'молчиларга тақсимлаш ва сотиш.
Мазкур Стратегияни ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш зарурати Ўзбекистон
Республикаси энергетика тизимининг электр тақсимлаш тармоқлари комплекси фаолиятининг ўзига хос хусусиятлари билан белгиланади. Электр тақсимлаш тармоқлари саноат, носаноат, қишлоқ хо'жалиги ва маиший исте'молчиларни электр энергияси билан та'минлайди.
Ушбу тармоқларнинг электр узатиш линияларининг узунлиги юқори номинал кучланиш синфлари линияларига қараганда анча юқори. Электр та'минотининг ишончлилиги ва исте'молчиларнинг электр энергиясининг сифати пировардида электр тақсимлаш тармоқларининг схемалари ва параметрларини то'г'ри танлаш ва уларнинг режимларини бошқариш самарадорлигига бог'лиқ.

2. 
   Elektr taqsimlash tarmoqlarining Respublika iqtisodiyotidagi o‘rni
   

Ўзбекистон – иқтисодиёт учун электр энергияси харажатларининг мақбул даражасини ва тармоқнинг инвестицион жозибадорлигини таъминлайдиган тарифлар бўйича халқаро стандартларга жавоб берадиган энг самарали инфратузилмани ташкил этиш орқали истеъмолчиларни ишончли, сифатли ва арзон энергия билан узоқ муддатли таъминлаш. капиталнинг этарли даромадлилиги орқали.

Электр тармоқлари соҳасидаги давлат сиёсатининг асосий вазифалари тармоқ корхоналари самарадорлигини рағбатлантиришнинг иқтисодий усулларини яратиш, тарифларни барқарорлаштириш учун шарт-шароитларни таъминлаш, шунингдек, комплексга хусусий капитални модернизатсия ва реконструксия қилиш учун етарли миқдорда жалб етишдан иборат. електр та'минотининг ишончлилигини та'минлаш учун електр тармоқларининг.


Ҳозирги вақтда електр тақсимлаш тармоқларига қуйидагилар киради
трансформатор подстансиялари (ТС) 110 кВ – 652 дона;
трансформатор подстансиялари (ТС) 35 кВ – 971 дона;
трансформатор пунктлари (РП) 6-10 кВ - 70,7 минг дона;
ҳаво електр узатиш линиялари (ОЛ) 110 кВ – 15 267,5 км;
ҳаво електр узатиш линиялари (ОЛ) 35 кВ – 13 374 км;
ҳаво електр узатиш линиялари (ОЛ) 6-10 кВ – 97 549,5 км;
ҳаво електр узатиш линиялари (ОҲТ) 0,4 кВ – 126 437,5 км.
1.3. Тарқатиш тармоқлари елементларининг 55% дан ортиг'и 30 йилдан ортиқ вақт давомида (ёшида) ишлаган ва хизмат муддатини амалда тугатган. Ёшга қараб ВЛ сони:
30 йилдан ортиқ - 6-10 кВ ҳаво линияларининг 58% ва 0,4 кВ ҳаво линияларининг 59% учун;
Янгилаш ва модернизатсия қилишни талаб қилади:
ТП – 43200 дона (60%);
0,4-10 кВ ҳаво линиялари - 141 900 км (64,5%).
Електр тақсимлаш тармоқларининг бугунги ҳолати бугунги кунда истеъмолчиларга 52210,5 миллион кВт/соат електр енергиясини фойдали етказиб бериш имконини бермоқда. Бироқ яқин келажакда електр узатиш линиялари ва трансформатор пунктларининг ескириш даражаси юқорилиги мавжуд ишлаб чиқариш қувватларини мукаммал модернизатсия қилмасдан, янгиларини ишга туширмасдан туриб, електр енергияси билан ишончли таъминлаш имконини бермайди.
Умуман олганда, електр тармоқлари активларининг ҳозирги ҳолати бошқа ривожланган мамлакатлардагига қараганда сезиларли даражада ёмонроқ, бу ерда амортизатсия даражаси 27-44% ни ташкил қилади. Бундан ташқари, маблағ етишмаслиги сабабли юқори ишончлилик ва фойдаланиш харажатларини камайтирадиган замонавий ускуналар електр тармоқларида ҳали кенг қоълланилмаяпти.

2.