Abduhamidov F. A

tenglamasini olamiz. 


2
a
p
V
b
RT
V















---

46 
Abduhamidov F.A. 
Ixtiyoriy m massali gaz uchun quyidagicha bog’lanishga ega 

mol gaz 


m



hajmi 
V
V



ga teng bo’ladi. Van – der – vals tenglamasi esa quyidagi 
ko’rinishni oladi. 


2
2
2
2
yoki 
a
V
a
P
b
RT
P
V
b
RT
V
V































Bu yerda a va b – xar bir gaz uchun alohida tajriba yo’li bilan aniqlanadi- 
gan doimiy kattalik. 
XAVONING NAMLIGI 
 
Xavoda doimo suv bug’lari bo’ladi. Suv bug’i okeanlar, dengizlar 
ko’llar, suv omborlari, daryolar va hokazolar sirtidan, suvning bug’lanishi 
natijasida xosil bo’ladi. Ob – xavo insonning kayfiyati, uning juda ko’p 
o’rganlarining funksiyasi, o’simliklar xayoti, shuningdek, texnik obektlarning, 
arxitektura obidalarining san’at asarlarining saqlanish suv bug’ining 
miqdoriga bog’liq. Shuning uchun xavoning namligini kuzatib borish va uni 
o’lchashni bilish juda zarur. 
Suv bug’ining parsial bosimi (absolyut bosim) deb – xavoning 
tarkibidagi boshqa gazlardan tashqari faqat suv bug’i xosil qilgan bosimga 
aytiladi. Pa va mm.sim.ust birliklarida o’lchanadi. 
Absolyut namlik deb – 1 m
3
havodagi suv bug’ining massasiga (yoki 
parsial bosimiga) aytiladi. 
m
V


Nisbiy namlik. 
Xavodagi suv bug’i odatda to’yinmagan bo’ladi. Agar xavodagi suv 
bug’i to’yingan bo’lsa edi, u holda Yer sirti va unda turgan barcha narsalar 
suv tomchilari bilan qoplanib qolgan va xech qachon qurimagan bo’lar edi. 
Aksincha, xavodagi suv bug’i to’yinishdan qanchalik uzoq bo’lsa, xavo 
shunchalik quruq bo’ladi. 
Shuning uchun xavodagi suv bug’ining bosimini berilgan temperaturada 
to’yingan suv bug’i bosimi bilan taqqoslab, xavoning namligi to’g’risida 
xulosa chiqarish mumkin. Shu maqsad uchun xavoning nisbiy namligi deb 
ataluvchi kattalik kiritilgan.