“абу райҳон беруний” Тўрт парда, беш кўринишли т а р и Х и й д р а м а

Маҳмуд:- Ҳа Сайёра чиққан эмас ҳеч вақт менинг сўзимдан. 
Маймандий:- Қоратегин не дер экан? Ваъда берган эдингиз, Қоратегин куёв 
бўлиш орзусида юрибди... 
Маҳмуд:- Зарари йўқ, тушунади, тушунтириб қўямиз. Бора-бора Хоразмнинг 
беги бўлса ёмонми? 
Маймандий:- Тушунарлик, улуғ султон. 
Таманно билан Сайёра киради. 
Сайёра:- Хизмат, улуғ султоним? 
Маҳмуд:- Хоразмшоҳ сенга куёв бўлмоқчимиш, не дейсан? 
Сайёра:- (пича уйланиб ) Ихтиёрим сенда, оға. 
Маҳмуд:- Балли, синглим, омон бўл! Хоразмдай бой ўлканинг маликаси 
бўлишлик ёмон эмас... Ўзинг билан канизаклар, чўрилар, навкарлардан, 
соқчилардан кўпроқ олиб борасан... 
Сайёра:- Демак, гўзал Хоразмни қурол, яpoғ, қўшинсиз, ҳийла билан 
олмоқчисиз... Мен розиман, оғажон.
Маҳмуд :- Шундай жавоб беришингни билар эдим. Ахир, сен Султон Маҳмуд 
Ғазнавийнинг синглисисан маликам. Майли, синглим, сенга жавоб. Тайёрлик 
кўр сафарга. 
Сайёр а:- Хўп бўлади, оғажоним. 
Маҳмуд:-Тангри сенга ёр бўлсин! 
Сайёра чиқиб кетади. 
Қани, вазир, Маъмуншоҳга ҳадя, инъом тайёрланг, Маликанинг молу мулки, 
совға-салом, сепини юз туяга, эллик филга, уч юз отга ортинглар! 
Маймандий:- Шоҳ Маъмунга аввал хабар ҳилсак яхши бўларди... 
Маҳмуд:- Маъмун менинг хоҳишимга қарши бўла олурми? Аксинча, у жон-
жон дейди менга куёв бўлишга. Ахир мени хафа қилмас хоҳишимни рад этиб. 
Бинобарин тайёргарлик кўраверинг, ўйланманг. 

---

21 
Маймандий:- Хўп бўлади. 
Маҳмуд:- Хоразмни ювоштирсак, орқамиз Мустаҳкамроқ бўлур. Сўнгра, бутун 
кучни Ҳиндистон томон ташлаш осон бўлур. 
Маймандий:- Худди шундай, султоним. 
Маҳмуд:- (кулиб) Ўйлайманки, Хоразмшоҳ менга ҳурмат кўрсатиб, совғаларни 
икки ҳисса қилиб менга қайтарур...