Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti fizika fanidan masalalar
Download 2.72 Mb. Pdf ko'rish
|
Fizika fanidan masalalar to\'plami 1-qism
- Bu sahifa navigatsiya:
- Birinchi qonuni
|
3.2. Elektr toki
Tok kuchi son jihatdan o‘tkazgichning ko‘ndalang kesimi- dan vaqt birligida o‘tgan elektr miqdoriga teng: Agar bo‘lsa, u holda Elektr tokining zichligi 101 bunda, – o‘tkazgich ko‘ndalang kesimining yuzi. Bir jinsli o‘tkazgich kesimidan o‘tayotgan tok kuchi Om qonuniga bo‘ysunadi: bunda, – o‘tkazgich qismining uchlaridagi potensiallar ayirmasi, – shu qismining qarshiligi. O‘tkazgich qarshiligi bunda, – o‘tkazgichning solishtirma qarshiligi, – solishtirma o‘tkazuvchanligi yoki elektr o‘tkazuvchanligi, – uzunligi, – ko‘ndalang kesimining yuzi. Metallarning solishtrima qarshiligi haroratga quyidagicha bog‘lanadi: bunda, – harorat bo‘lgandagi solishtirma qarshiligi va – qarshilikning harorat koeffitsiyenti. Zanjirning bir qismida elektr tokining bajargan ishi quyida- gicha topiladi: Berk zanjir uchun Om qonuni quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: bunda, – generatorning EYUK., – tashqi qarshilik va – ichki qarshilik (generator qarshiligi). Zanjirdagi to‘la quvvat 102 Tarmoqlangan zanjir uchun Kirxgofning ikkita qonuni mavjud. Birinchi qonuni: “Tugunda uchrashuvchi tok kuchlarining algebraik yig‘indisi nolga teng”: Ikkinchi qonuni: “Har qanday berk konturda zanjirning ayrim qismlaridagi potensiallar tushishining algebraik yig‘indisi, shu konturdagi EYUK larning algebraik yig‘indisiga teng”: Kirxgof qonunidan foydalanganda quyidagi qoidalarga amal qilish kerak: sxemada tegishli qarshiliklardagi toklarning yo‘nali- shini ixtiyoriy ravishda strelkalar bilan ko‘rsatiladi. Konturni ixtiyoriy yo‘nalish bo‘yicha aylantirilganda, yo‘nalish aylanish yo‘nalishiga mos bo‘lgan toklarni musbat, yo‘nalishi aylanish yo‘nalishiga qarama-qarshi yo‘nalishda bo‘lgan toklarni manfiy deb hisoblaymiz. Aylanish yo‘nalishi bo‘yicha potensiallarni orttiruvchi EYUK ni musbat deb olamiz, ya’ni generator ichida minusdan plyusga tomon yurilsa, EYUK musbat bo‘ladi. Tuzilgan tenglamalarni yechish natijasida aniqlangan miqdor manfiy chiqishi mumkin. Agar toklar aniqlansa, uning manfiy qiymati zanjir bo‘ylab haqiqiy yo‘nalishiga teskari yo‘nalishda ekanligini ko‘rsatadi. Qarshilik aniqlanganda esa manfiy qiymati noto‘g‘ri natija berishini ko‘rsatadi (chunki Om qarshiligi har vaqt musbat bo‘ladi). Bunday holda berilgan qarshilikda tokning yo‘nalishini o‘zgartirish va masalani shu shartga muvofiq yechish zarur. Elektrolitlardagi elektr toki uchun Faradeyning qonunini qo‘llash o‘rinlidir. Download 2.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|