Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti «bosim ostida payvandlash»

9.5. Uch va undan ortiq detallardan iborat to’plamni 
payvandlash 
Bunday majmua qo‘shimcha tegish joylari paydo bo‘lishi va 
tashqi yupqa qismlarning ishonchli erishi qiyinligi tufayli jarayoni 
murakkablashtiradi. Agar tashqi tomonda qalinroq yoki qalinligiga 
ko‘ra bir-biriga yaqin detallarga tursa, nuqtali va chokli 
payandlash markaziy detalni ravon eritgan holda uncha 
qiynalmasdan amalga oshiriladi. Tashqarida yupqa detallar 
joylashgan taqdirda esa qattiq rejimlar qo‘llaniladi. Murakkab 
hollarda, qalinligi teng bo‘lmagan detallarni payvandlashda
bo‘lgani kabi, issiqlik muvozanati tekisligining siljishini 
boshqarishning texnologik ussularidan foydalaniladi. 
 

---

81
9.6. Katta qalinlikdagi detallarni payvandlash 
Detallarda 10 mm dan qalin bo‘lganda qator qiyinchiliklar 
yuzaga keladi: ilgari payvandlangan nuqtaga tok ko‘proq 
shuntlanadi, elektrodlarning ish yuzasi kuchli qiziydi va eziladi, 
o‘zakda yirik cho‘kish nuqsonlari paydo bo‘lishiga moyillik 
yuzaga keladi. Bundan tashqari, yuzaga ishlov berish va detallarni 
aniq yig‘ish zarurligi qo‘shimcha muammo bo‘ladi. Yuzaga 
aylanuvchi cho’tkalar yoki pitra bilan ishlov beriladi. Yig‘ish 
ishlari kuchli qismalari va fiksatorlari bo‘lgan moslamlarda olib 
boriladi. 
Shuntlanishni 
kamaytirish 
uchun 
nuqtali 
payvandlash 
oshirilgan qadam bilan amalga oshiriladi. Masalan, 10 mm 
qalinlikdagi konstruksion po‘latlardan yasalgan detallar uchun 
t
q
=100–120 mm bo‘ladi. Elektrodlar haroratini pasaytirish uchun 
qattiq rejimlardan yoki o‘zgarmas payvandlash toki bilan 
pulslanuvchi qizdirishdan foydalaniladi. Bunday sikl ish 
yuzasining o‘rtacha haroratini pasaytiradi (to‘xtam vaqtida 
elektrodlarning sovishi evaziga) va ayni paytda issiqlikni 
detallarning payvandlanadigan tegish joyida to‘playdi. Cho‘qish 
nuqsonlarining oldini olish uchun F
ch
dan foydalaniladi (7.1-
rasmdagi b siklogramma).