Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti «bosim ostida payvandlash»

12.2. Mashinalarning asosiy energetik parametrlari 
 
1. Kontaktli 
payvandlash 
mashinalari, 
qoidagi 
ko‘ra, 
payvandlash tokining ulanishi va uzilishi doimiy ravishda navbat 
bilan keladigan rejimda ishlaydi. Bu navbat bilan kelishlar 
detallarni payvandlash uchun o‘rnatish, payvandlash, payvandlab 
bo‘lgandan keyn ularni bosim ostida turishi, detallarni olish va 
boshqa operatsiyalar bilan bog‘langan. 
Elektr mashinasining qisqa muddatli yuklanish (payvandlash 
toki) mashinasining to‘xtash (pauza) bilan navbat bilan keladigan 
bunday rejimni takroriy-qisqa muddatli rejim deb ataydi. 
Takroriy - qisqa muddatli ish rejimi ushbu formula yordamida 
aniqlanadi va ulanish davomiyligi (UD) bilan tavsiflanadi: 
UD = 100 t
pay
/t
s
= 100 t
pay
/( t
pay 
+ t
т
), 
bunda: t
pay
– payvandlash vaqti;
t
т
– to‘xtam (tokning uzilishi); 
t
s
– to‘lik payvandlash siklining davomiyligi. 
Ish uzoq davom etganda (UD=100%) mashinaning istalgan tok 
keltiruvchi qismidagi harorat eksponensial qonunga muvofiq 
ko‘tarilib boradi va qandaydir barqaror T
bar
qiymatga yetadi. 
UD mashinaning vazifasiga bog‘liq bo‘lib, buyumlarni 
kontaktli payvandlashning biron-bir turi bilan tayyorlash 
texnologiyasiga qarab aniqlanadi (nuqtali payvandlash uchun 20%, 
chokli payvandlash uchun 50%, uchma-uch payvandlash uchun 
30%, quvurlarni payvandlash stanlari uchun 100%). 
Shunday qilib, kuchi har xil bo‘lgan toklar oqib o‘tganda tok 
keltiruvchi qismlar bir xil darajada qizishi mumkin: UD qancha 
kichik bo‘lsa, qismni uzoq muddatli tok oqib o‘tganda yuzaga 

---

124 
kelgan barqaror o‘sha tok bilan qizdirish uchun qisqa muddatli tok 
shuncha katta bo‘lishi kerak.