Abu zakariyo yahyo ibn sharaf navaviy riyozus-solihiyn

www.ziyouz.com kutubxonasi 
197
1017/10. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Uylaringizni 
(namoz o‘qilmaydigan) qabr kabi qilmanglar. Albatta, shayton Baqara surasi o‘qiladigan 
uydan qochadi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1018/11. Ubay ibn Ka’bdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Ey Abu Munzir, 
Allohning kitobidan sen yod qilgan qaysi oyat ulug‘ ekanini bilasanmi?» degandilar, men: 
«Allohu la ilaha illa huval hayyul qoyyum», dedim. Shunda u zot ko‘kragimga urib: «Ilm 
muborak bo‘lsin, ey Abu Munzir», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1019/12. Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qiladilar: «Rasululloh (s.a.v.) meni Ramazon 
zakotiga qo‘riqchi qildilar. Shunda bir kishi kelib, taomdan hovuchlab ola boshladi. Men 
uni ushlab: «Allohga qasamki, seni Rasululloh huzurlariga olib boraman», dedim. U : 
«Bolalarim ko‘p, juda muhtojman», deb aytgan edi, qo‘yib yubordim. Tong ottirganimda, 
Rasululloh (s.a.v.): «Ey Abu Hurayra, kechagi asiring nima qildi?» dedilar. Men: «Ey 
Rasululloh, ehtiyoji juda qattiqligini va bolalari ko‘pligini aytgan edi, unga rahm qilib 
qo‘yib yubordim», dedim. Rasululloh: «U senga yolg‘on gapirgan bo‘lmasin, yana 
keladi», dedilar. Men Rasulullohning so‘zlaridan uning tag‘in kelishini bilib, kutdim. U 
kelib, yana taomdan hovuchlab ola boshladi. Ushlab olib: «Seni Rasululloh huzurlariga 
olib boraman», dedim. U yana: «Meni qo‘yib yubor, bolalarim ko‘p, shunga juda 
muhtojman, boshqa qaytib kelmayman», deb aytdi. Rahmim kelib, yana qo‘yib 
yubordim. Tong otgach, Rasululloh (s.a.v.): «Ey Abu Hurayra, asiring nima qildi?» 
dedilar. Men: «Ehtiyoji juda qattiqligini va bolalari ko‘pligini aytgan edi, rahm qilib qo‘yib 
yubordim», dedim. Rasululloh (s.a.v.): «Senga yolg‘on gapiryotgan bo‘lmasin, u yana 
qaytadi», dedilar. Uchinchi bora kuta boshladim. U kelib, yana taomdan hovuchlab ola 
boshladi. Uni ushlab oldim va: «Kelmayman, deysan-da, yana qaytib kelaverasan, bu 
oxirgisi, seni Rasulullohning huzurlariga olib boraman», dedim. Shunda u: «Meni qo‘yib 
yubor, agar qo‘yib yuborsang, senga bir nechta kalimalarni o‘rgatib qo‘yaman, u bilan 
Alloh senga naf beradi», dedi. «Qaysi kalimalar?» deganimda, «To‘shagingga yotsang, 
Oyatul kursiyni o‘qi, Allohning qo‘riqchisi doim seni qo‘riqlab turadi, tong otgunicha 
shayton senga yaqinlasha olmaydi», dedi, so‘ng men uni qo‘yib yubordim. Tong otgach, 
Rasululloh (s.a.v.): «Kechagi asiring nima qildi?» deb so‘radilar. Men: «Ey Rasululloh, u 
Alloh foyda beradigan kalimalarni o‘rgatuvdi, quyib yubordim», dedim. Rasululloh: 
«Qaysi kalimalar ekan?» dedilar. Men: «Agar to‘shagingga yotsang, Oyatul kursiyni o‘qi, 
Allohning qo‘riqchisi doim seni qo‘riqlab turadi, tong otgunicha shayton senga yaqinlasha 
olmaydi», deb aytdi», dedim. Shunda Rasululloh (s.a.v.): «O’zi yolg‘onchi bo‘lsa ham, 
rost gapiribdi. Ey Abu Hurayra, uch kundan beri sen bilan gaplashayotgan kishi kimligini 
bilasanmi?» dedilar. «Yo‘q», dedim. «U shayton edi», deb aytdilar Nabiy alayhissalom». 
Imom Buxoriy rivoyatlari. 
1020/13. Abu Dardodan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Kimki Kahf 
surasining avvalidan o‘n oyat yodlasa, dajjoldan omonda bo‘ladi», dedilar. Boshqa 
rivoyatda «Kahf suraning oxiridan» bo‘lib kelgan. Imom Muslim rivoyatlari. 
1021/14. Ibn Abbosdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kuni Jabroil alayhissalom Rasululloh 
(s.a.v.) huzurlarida o‘tirgan edilar, ustlarida yangrayotgan bir ovozni eshitdilar. Va 
boshlarini ko‘tarib, bu osmondagi bir eshik bo‘lib, bugun shu eshik ochildi. Faqat bugun 
ochildi, xolos. Hamda u yerdagi bir farishta tushdi. Shu farishta yer yuziga bugun tushdi, 
xolos. Bundan oldin tushmagan edi. Farishta salom berib, Rasulullohga (s.a.v.) ikki nur 
bashoratini berdi. Va: «Bundan oldin biror payg‘ambarga berilmagan, dedi. U Fotiha 
surasi va Baqara surasining oxiridir. Undan biror harf o‘qisangiz, uning savobi beriladi», 
dedi. Imom Muslim rivoyatlari. 
 
184-BOB 

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
198
Qur’onni to‘planib o‘qishning mahbubligi haqida 
 
1022/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Biror qavm 
Allohning uylaridan biriga to‘planib, Allohning kitobini tilovat qilsa va o‘zaro bir-birlariga 
aytishsa, ularga xotirjamlik tushib, rahmat qoplaydi va farishtalar o‘rab olishadi. Hamda 
Alloh ularni O’zining huzuridagilar, ya’ni (farishtalar) bilan eslaydi» , dedilar. Imom 
Muslim rivoyatlari. 
 
185-BOB  
Tahoratning fazilati to‘g‘risida 
 
Alloh taolo: 
«Ey mo‘minlar, qachon namozga turganingizda yuzlaringiz hamda 
qo‘llaringizni tirsaklarigacha yuvingiz, boshlaringizga mash tortingiz (ya’ni nam 
qo‘llaringiz bilan silangiz) va oyoqlaringizni oshiqlarigacha (yuvingiz!)» Agar junub 
bo‘lsalaringiz, poklaningiz - cho‘milingiz.! Agar bemor yo musofir bo‘lsangizlar 
yoki sizlardan birov hojatxonadan chiqqan bo‘lsa yoki xotinlaringizga 
qo‘shilgan bo‘lsalaringiz va (mazkur holatlarda) suv topa olmasangiz, pokiza 
tuproqni tayammum qilingiz - ya’ni yuzingiz va qo‘llaringizni (pokiza tuproq) 
bilan silangiz. Alloh sizlarni biror tanglik-mashaqqatga sollmoqni istamaydi, 
balki sizlarni poklashni va sizlarga o‘z ne’matini komil qilib berishni istaydi. 
Shoyadki, shukur qilsalaringiz», deb aytgan (Moida surasi, 6-oyat). 
1023/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Qiyomat kuni 
ummatimning tahoratda yuvadigan a’zolari yaltirashidan tanib chaqiriladi. Kimki o‘sha 
yaltiroqni uzun qilishga qodir bo‘lsa, bajaraversin, ya’ni tahorat qilayotganida 
a’zolarining ko‘proq qismiga suv yetkazaversin», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
1024/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Do‘stim Rasululloh (s.a.v.)  «Mo‘min 
bandaga (jannatda) kiygiziladigan taqinchoq tahoratda suv tekkizgan yerigacha 
yetkaziladi. Ya’ni qaerigacha yuvgan bo‘lsa, o‘sha yerigacha taqinchoq taqiladi», dedilar. 
Imom Muslim rivoyatlari. 
1025/3. Usmon ibn Affondan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kimki tahorat 
qilsa va uni chiroyli tarzda ado etsa, uning jasadidan xatolari chiqib ketadi. Hattoki 
tirnoqlari ostidan chiqib ketadi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1026/4. Usmon ibn Affondan (r.a.) rivoyat qilinadi. «Rasulullohning (s.a.v.) men kabi 
tahorat qilganlarini ko‘rdim. So‘ngra u zot: «Kimki mana shu tarzda tahorat qilsa, 
avvalgi gunohlari kechiriladi. Endi o‘qigan namozi va masjidga yurib borgandagi savobi 
esa yoniga qoladi», dedilar», dedi. Imom Muslim rivoyatlari. 
1027/5. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Agar musulmon 
yoki mo‘min banda tahorat qilib yuzini yuvsa, ko‘zi bilan qilgan barcha xatolari yuzidan 
suv bilan yoki oxirgi tomchi suv bilan chiqib ketadi. Agar qo‘lini yuvsa, qo‘li orqali qilgan 
barcha xatolari qo‘lidan suv bilan yoki oxirgi tomchi suv bilan chiqib ketadi. Hattoki, 
gunohlardan pokiza holda chiqadi. Agar ikki oyog‘ini yuvsa, oyog‘i bilan qilgan barcha 
xatolari suv bilan birga yoki oxirgi tomchi suv bilan chiqib ketadi, hattoki u gunohlardan 
pokiza holda chiqadi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1028/6. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) Baqiy’ qabristoniga 
kelib: «Assalomu alaykum dora qavmin muminiyn, vainna inshaallohu bikum lohiqun» 
(ya’ni mo‘minlar qavmi hovlisidagilar, sizlarga salom bo‘lsin. Alloh xohlasa, bizlar ham 
sizlarga qo‘shilamiz), deb, yana u zot: «Birodarlarimni ko‘rgim kelayapti», dedilar. 

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
199
Shunda atroflaridagilar: «Ey Allohning Rasuli, biz birodarlaringiz emasmizmi?» deyishdi. 
Rasululloh (s.a.v.) «Siz sahobalarimsiz. Birodarlarimiz hali dunyoga kelishmadi», dedilar. 
Atroflaridagilar: «Ey Rasululloh, hali dunyoga kelmagan ummatingizni qandoq qilib 
taniysiz?» deyishganida, Rasululloh (s.a.v.)  «Agar bir kishining qora otlar ichida oq 
qashqali oti bo‘lsa, o‘sha otini taniy oladimi?» degandilar, ular: «Albatta, taniydi», 
deyishdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.)  «Ular Qiyomat kuni tahoratlari sabab paydo 
bo‘ladigan yaltiroq oq qashqalari bilan kelishadi. Men havzu Kavsarda ularga peshvoz 
chiqib kutib olaman», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1029/7. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Xatolarni o‘chirib, 
darajalarni ko‘taradigan narsaga dalolat qilaymi?» deganlarida, sahobalar: «Ha», 
deyishdi. Shunda u zot: «Qiyinchilik paytida tahoratni mukammal qilish va masjidga 
qadamni (borishni) ko‘paytirish hamda namozdan keyin namozni kutish. Mana shu 
narsalar Allohga marg‘ub narsalardir Mana shu narsalar Allohga marg‘ub narsalardir», 
dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1030/8. Abu Molik al-Ash’ariydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Poklik 
iymonning yarmidir», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
Bu hadis uzun holatida «Sabr» bobida kelgan. Hamda «Umid qilish» bobi oxirida Amr 
ibn Abasadan qilingan rivoyatda ham kelgan. Bu ulug‘ hadislardan bo‘lib, ko‘p 
yaxshiliklarni o‘zida mujassam qilgandir. 
1031/9. Umar ibn Xattobdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Kim tahorat 
qilib bo‘lib: «Ashhadu alla ilaha illallohu vahdahu la shariyka lahu va ashhadu anna 
Muhammadan ‘abduhu va rosuluhu», desa, unga jannatning sakkizta eshigi ochilib, 
xohlaganidan kiraveradi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
Termiziy: «Allohummaj’alniy minat tavvabiyna vaj’alniy minal mutatohhiriyn» 
kalimasini ziyoda qilganlar. 
 
186-BOB  
Azonning fazilati haqida 
 
1032/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Agar odamlar 
azonning va avvalgi safning fazilatini bilishganida edi, uni qo‘lga kiritish uchun qur’a 
tashlashga majbur bo‘lib qolishsa, qur’a tashlab bo‘lsa ham u fazilatni qo‘lga kiritishga 
harakat qilishar edi. Agar jamoatga erta borishning fazilatini bilishganda edi, unga 
oshiqishar edi. Agar xufton va bomdod namozidagi fazilatni bilishganida edi, emaklab 
bo‘lsa ham borishar edi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
1033/2. Muoviyadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Qiyomat kuni 
muazzinlar eng bo‘yi uzun kishilar bo‘lishadi (ya’ni darajalari baland kishilar bo‘lishadi)», 
dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1034/3. Abdulloh ibn Abdurahmon ibn Abu Sa’sa’adan (r.a.) rivoyat qilinadi. Abu Said 
al-Xudriy (r.a.) Abdullohga: «Sening qo‘ylar va 
yaylovlarni yaxshi ko‘rishingni bilaman. Agar qo‘ylaring huzurida yoki yaylovda bo‘lsang, 
namoz uchun azon ayt. Azon aytayotganda ovozingni baland qil. Chunki muazzinning 
ovozini biror jon yoki inson yoki boshqa biror narsa eshitsa, Qiyomat kuni (uning 
mo‘minligiga) guvohlik berishadi», dedilar. Abu Said ushbu hadisni Rasulullohdan 
(s.a.v.) eshitganman, dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari. 
1035/4. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Agar namozga 
azon aytilsa, shayton orqasini o‘girib, yel chiqarib, azon eshitilmaydigan yergacha 
qochadi. Agar azon aytib bo‘linsa, yana qaytib keladi. Va namozga takbir aytilsa, yana 
orqa o‘girib qochadi. Takbir aytib bo‘linganidan keyin yana qaytib kelib, namoz 

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
200
o‘qiyotgan kishining fikriga har xil bo‘lmag‘ur fikrlarlarni olib kelib, hali hech xayoliga 
kelmagan narsalarni eslatib, uni eslagin, buni eslagin, deb vasvasa qiladi. Hattoki bu 
kishi qancha namoz o‘qiganini bilmay qoladi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
1036/5. Abdulloh ibn Amr ibn Oss (r.a.) rivoyat qiladilar: «Rasululloh (s.a.v.) 
«Muazzinning azon aytayotganini eshitsanglar, u aytganidek qaytaringlar. So‘ngra 
menga salovot yo‘llanglar. Kim menga bitta salovot aytsa, Alloh taolo unga o‘nta salovot 
aytadi. Keyin menga Allohdan vasilani so‘ranglar. U (ya’ni, vasila) jannatdagi bir 
makondir. U makon Allohning bandalaridan bittasiga nasib etadi. O’sha banda men 
bo‘lishimga umid qilaman. Kim menga vasila so‘rasa, unga shafoatim nasib etadi», 
dedilar. Muslim rivoyatlari. 
1037/6. Abu Said al-Xudriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Azonni 
eshitganinglarda muazzin nima desa, o‘shani aytinglar», dedilar. Imom Buxoriy va 
Muslim rivoyatlari. 
1038/7. Jobirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Kim azon eshitganida, 
«Allohumma robba hazihid da’vatit tammah vassolatil qoimah, ati Muhammadanil 
vasiylata valfaziylah vab’ashu maqomam mahmudanillaziy va’adtah», desa, unga 
shafoatim hosil bo‘ladi», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari. 
1039/8. Sa’d ibn Abu Vaqqosdan (r.a.) rivoyat qilinishicha, Rasululloh (s.a.v.) bunday 
deganlar: «Kim muazzinni eshitgan paytda: «Ashhadu alla ilaha illallohu vahdahu la 
shariyka lahu va anna Muhammadan ‘abduhu va rosuluh, roziytu billahi robban va bi 
Muhammadin (s.a.v.) rosulan va bil-Islami diyna», desa, uning gunohlari kechiriladi». 
Boshqa rivoyatda: 
«Va ana ashhadu», desa, deyilgan. Imom Muslim rivoyatlari. 
1040/9. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Azon bilan iqomatning 
orasidagi duo rad qilinmaydi», dedilar. Abu Dovud va Termiziy rivoyatlari. 
Termiziyning rivoyatlarida quyidagi jumla ziyoda qilingan: «Ey Rasululloh, bu 
ikkalasining orasida nima deymiz?» deb so‘rashdi. U zot (s.a.v.)  «Allohdan dunyo va 
oxiratda ofiyat berishini so‘ranglar», dedilar». 
 
187-BOB  
Namozlarning fazilati to‘g‘risida 
 
Alloh taolo: 
«Albatta, namoz buzuqlik va yomonlikdan to‘sar» (Ankabut surasi, 45-oyat), 
deb aytgan. 
1041/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Qaramaysizlarmi, 
agar sizlardan birortangizning eshigingiz oldidan anhor o‘tsa, shu kishi anhorda har kuni 
besh marta yuvinsa, u kishida biror kir qoladimi?» degandilar, sahobalar: «Yo‘q, hech kir 
qolmaydi», deyishdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.)  «Besh vaqt namozlaringiz ham shu 
anhor kabidir. Alloh taolo besh vaqt namoz o‘quvchi kishining ham gunohlarini 
o‘chiradi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
1042/2. Jobirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Besh vaqt namoz xuddi 
sizlardan biringizning eshigi oldidan limmo-lim bo‘lib oquvchi anhorga o‘xshaydi. U kishi 
anhorda har kuni besh marta cho‘miladi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1043/3 . Ibn Mas’uddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir kishi bir xotindan bo‘sa oldi. Keyin 
Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga kelib xabar berdi. So‘ngra Alloh taolo quyidagi oyatni 
nozil qildi: «Kunduzning har ikki tarafida va kechadan bir bo‘lagida namozni to‘kis ado 
qiling! Albata yaxshi amallar yomonlik - gunohlarni ketkazur». Bas, haligi kishi: «Ey 

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
201
Allohning rasuli, bu men uchun xosmi?» deganida, u zot: «Balki bu ummatimning 
barchalariga xosdir», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
1044/4. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Besh vaqt namoz 
vaqt orasida hamda jumadan jumagacha o‘z o‘rtalarida bo‘lgan gunohlarga kafforatdir. 
Agar kabira (katta) gunohlardan saqlanilgan bo‘lsa», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1045/5. Usmon ibn Affondan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Qaysi bir 
musulmon farz namoziga hozir bo‘lganida tahoratini chiroyli qilib, namozidagi xushu’ va 
ruku’larini chiroyli ado etsa 
va bu orada katta gunoh sodir etmasa, avvalgi kichik gunohlariga kafforat bo‘ladi. Bu 
va’da (mening zamonimga mos bo‘lmay, balki) har zamonga xosdir», deb aytdilar. 
Imom Muslim rivoyatlari. 
 
188-BOB  
Bomdod va asr namozlarining fazilati haqida 
 
1046/1. Abu Musodan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kim bomdod va asr 
namozlarini ado etsa, jannatga kiradi», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
Foyda: Bu ikki namozni fazilatli bo‘lishiga sabab, chunki bomdod paytida uyqu g‘olib 
keladi. Asr vaqtida esa ishlar ko‘payib, tijoratda ko‘plab foyda qo‘lga kiritish payida 
bo‘linadi. 
1047/2. Abu Zuhayr Umora ibn Ruvaybadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) 
«Qaysi bir kishi quyosh chiqishi va quyosh botishidan oldin, ya’ni bomdod va asr 
namozlarini o‘qisa, do‘zaxga tushmaydi», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1048/3. Jundub ibn Sufyondan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kim bomdod 
namozini o‘qisa, u kishi Allohning ahdi va omonidadir. Alloh sizlarni hargiz ahdini zoe 
qilgan holda topmasin», dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
(Ya’ni, subhi namozi va qolganlarini ham o‘qigan kishi yomonlik qilishdan 
ogohlantirilyapti.) 
1049/4. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Sizlarning 
huzuringizga kechqurun bir jamoa va kunduzi bir jamoa farishtalar orqama-orqa kelib, 
bomdod va asr namozlarida jam bo‘lishadi. Kechqurun turgan farishtalar Alloh huzuriga 
chiqishganda, Alloh o‘zi bilgan holda: «Bandalarimni qay holda tark qildinglar?», deb 
so‘raydi. Farishtalar: «Ularni tark qilganimizda ham, borganimizda ham namoz 
o‘qishayotgan edi», deyishadi. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
1050/5. Jarir ibn Abdulloh al-Bajaliydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Biz Rasululloh (s.a.v.) 
huzurlarida edik. U zot to‘lin oyga qarab: «Sizlar yaqin kunlarda Rabbingizni xuddi mana 
shu oyni ravshan ko‘rgandek ko‘rasizlar. Qodir bo‘lsangizlar, quyosh chiqishi va 
botishidan oldingi, ya’ni bomdod va asr namozlarni tark qilmanglar», dedilar. Imom 
Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
Boshqa rivoyatda: «O’n to‘rt kunlik oy», bo‘lib kelgan. 
1051/6. Buraydadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Kimki asr namozini 
tark qilsa, amallarini habata qilibdi», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari. 
 
189-BOB 
Masjidga piyoda borishning fazilati haqida 
 
1052/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Kim kunduzi va 
kechqurun masjidga borsa, har borib-kelishiga Alloh ziyofat hozirlab qo‘yadi», dedilar. 
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
202
1053/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kim uyida tahorat 
olib, Allohning uylaridan bir uyga Uning farzlaridan birini bajarish uchun borsa, 
qadamining biri xatolarini o‘chirsa, ikkinchisi darajalarini ko‘taradi», dedilar. Imom 
Muslim rivoyatlari. 
1054/3. Ubay ibn Ka’bdan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Ansoriylardan bir kishi bor edi. Bu 
kishidan boshqa biror kishini masjiddan uzoqroq joyda turishini bilmayman. U biror 
namozni qoldirmas edi. O’sha kishiga «Agar bir eshak sotib olib, uni qorong‘i zulmatda 
va qattiq issiq bo‘lganda minib kelsang bo‘lmaydimi?» deb aytganimda, u kishi: 
«Manzilim masjid yonida bo‘lishi meni xursand qilmaydi. Men masjidga borishimdagi va 
ahlimga qaytishimdagi qadamlarimga (savob) yozilishini xohlayman», dedi. Rasululloh 
(s.a.v.) (buni eshitib): «Alloh taolo senga bu narsalarning hammasini jamlab berdi», 
dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1055/4. Jobirdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Masjid yonida bir o‘rin bo‘shab qolib, Bani 
Salama masjid yaqinidagi o‘sha joyga ko‘chishni xohlashganida, bu xabar Rasulullohga 
(s.a.v.) yetib keldi. Rasululloh (s.a.v.)  «Sizlar masjid yaqiniga ko‘chib kelishni 
xohlayapsizlarmi?» deganlarida, ular: «Ha, ey Allohning rasuli, biz shuni xohlayapmiz», 
deyishdi. Shunda Rasululloh (s.a.v.)  «O’z joylaringizni (qo‘ldan boy bermay) saqlang. 
Qadamlaringizga (savob) yoziladi», deb aytgandilar, ular: «Bu gapdan keyin ana shu 
yerdan ko‘chish bizni xursand qilmas edi», deyishdi. Imom Muslim rivoyatlari. 
1056/5. Abu Musodan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Kishilarning namozda 
ajr olish jihatidan eng ulug‘lari uzoqdan yo‘l yurib keluvchilaridir. Imom bilan o‘qish 
uchun kutib o‘tirgan kishining savobi o‘zi o‘qib keyin uxlagan kishinikidan ulug‘roqdir», 
dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
1057/6. Buraydadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Qorong‘ida masjidga 
yurib boruvchi kishilarga Qiyomat kuni mukammal nur bo‘lishini bashorat qilinglar», deb 
aytdilar. Abu Dovud va Termiziy rivoyatlari. 
1058/7. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) «Xatolarni o‘chirib, 
darajalarni ko‘taradigan narsaga dalolat qilaymi?» deganlarida, sahobalar: «Ha», 
deyishdi. Shunda u zot: «Qiyinchilik paytida tahoratni mukammal qilish va masjidga 
qadamni (borishni) ko‘paytirish hamda namozdan keyin namozni kutish. Mana shu 
narsalar Alloh yo‘lida jihod kabidir. Mana shu narsalar Alloh yo‘lida jihod kabidir», 
dedilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
1059/8. Abu Said al-Xudriydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Agar 
masjidga borishga odatlangan kishini ko‘rsangizlar, uning iymonli ekaniga guvohlik 
beringlar. Chunki Alloh taolo: «Allohning masjidlarini faqat Allohga va oxirat 
kuniga iymon keltirganlargina obod qilurlar», deb aytgan. Imom Termiziy 
rivoyatlari. 
 
190-BOB 
Namozni intizorlik bilan kutishning fazilati to‘g‘risida 
 
1060/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Jamoat bilan 
o‘qish niyatida masjidda o‘tirgan kishi, agar uyiga ketishidan namozgina to‘xtatib turgan 
bo‘lsa, (masjidga kirganidan chiqquniga qadar) namoz ichida hisoblanadi», dedilar. 
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
1061/2. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Kishi 
namozxonada tahoratini sindirmay o‘tirar ekan, farishtalar uning haqqiga: «Allohim, 
mag‘firat et, Allohim unga rahm qil», deb duoda bo‘lishadi», dedilar. Imom Buxoriy 
rivoyatlari. 

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy