Achchiq haqiqat

23

---

-  To‘g‘ri, -  tasdiqladi Roziq tog'am, -  lekin bÍ

2 

ham  ularnikidan  qolishmaydi.

-   Demak biznikilar ham  zo‘r  degin?

-   B o‘lmasam-chi,  shunday  o'qlarimiz  borki 

desam  ekan,  hovlidagi  kelini  ko'rdingizmi?

-   Ko'rdim.

-   Har bitta  o'qimiz  ana  o‘sha kelidek keladi!

-  Bay-bay-bay, -  deya yoqasini  ushladi  Parpi 1

-   o'sha  o ‘ q  bilan  ham  o'ldirib  boim ayaptim i 

to'ng'iznikidan ham qattiq ekanda. Ha, ishqilib hv 

omon  bo'lsin.

Musallasni  hammadan  ko'ra  ko'proq  To'ron 

ichib, hammadan oldin mast bo'lib qolgan ekan,  o 

ko'zlarini g'alati suzib kulimsiragancha o ‘y surib 

yu,  keyin  to'satdan  tutaqib  ketdi.  Katta  musht 

dasturxondagi  tozalanmagan  suyakni  bir  urdi-di

-  Roziq! -  deb  chaqirdi.

-   Nima  deysan?  -   so'radi  Roziq  tog'a  ham  h 

tortib.

-  Nima  deb  aljiyapsan  o'zing?

-  Aljiganim  yo‘q.

-   M ana,  dushm anni  m endan  s o 'r a ,  e llil 

o'ldirganman!  Yoki  yolg'onmi?

-   G 'irt  yolg'on!  -   dedi  Roziq  tog‘ am  boshq 

qarab  ko'zini  qisib.

-   O'zing yolg‘onchisan...  Men  o ‘n  marta  nayz¡ 

jangiga  kirdim,  har  kirganim da  beshtadan  n 

o'ldirdim,  ko'kragiga  mana  bunday  qilib  nayza  s 

o'ldirdim,  bildingmi?  Sen...  sen...  Peirpi  buva,  me 

nemisni  kallasini  qiyiqqa  tugib,  olib  kelayotgan 

Mana  shu  o'zim izning  Qo'qonga  kelganda,  ug' 

qo'ydim,  kisovur  bolalar  o‘g‘irlab  ketishibdi...

-   Y olg'on,  qip-qizil  yolg'on !  -   deb  Roziq  1 

o'tirganlarga  birma-bir  qarab  chiqadi.

-  Yolg'onmi? -  qo'ltiqtayog'iga suyanib o'midí 

boshladi  To'ron  amaki.

24

---

-  

Y olg 'on !  A gar  ellikta  nem isni  o'ldirgan  

bo'lganingda qahramon  bo‘lar ding.  Ko'ksing to'la orden 

bo'lardi!

-   Orden  dedingmi?

-  Orden  bor.

-   Qani  ko‘rsat-chi?

-  Hoy Roziq, sen men bilan ko‘p pachakilashaver-ma, 

bildingmi!  Men  orden  talashib  urushganim  yo‘q,  qonga- 

qon,  jonga-jon  deb  urushdim,  bildingmi.  Gospitaldan 

chiqayotganim da  yangi  borgan  askar  bolalarga 

ordenlarim ni  esdalikka  ulashib  berdim .  T o'ron  

tog'angdek  urushinglar  dedim,  bildingmi!  Sen  Roziq 

cho'loq,  razvedkachiman,  shuhrat  ordenim  bor  deb 

kerilaverma...  M en...  men  serjant  T o'ron   0 ‘ runov 

bo'laman,  generallar  bilan  qo‘l  berib  so'rashganman! 

Serjant  0 ‘runov  slushayet,  bildingmi..

T o‘ron  amaki  to'satdan  ho'ngrab  yig'lab  yubordi. 

K o'ksini  yirtib,  boshlariga  ikki  q o'lla b   mushtlab, 

urushga  birga  ketgan  o'rtoq la rin in g   nom ini  aytib 

chaqirib,  shunaqangi  uzoq  yig'ladiki,  oxiri  qo‘ltig‘idan 

olib  uyigacha  eltib  qo'yishdi.

Odamlar  anchagacha  bir-birlariga  gap  qo'sholmay 

g'alati bo'lib  o'tirishdi,  Hamma sukutda...  xuddi  to'satdan 

tillari  yo‘q  bo'lib  qolganday  oshni  yeb  bo'lishguncha ham 

gaplari  bir-birlariga  qovushmadi.  Nihoyat  Roziq  tog'am:

-   Polvon,  shunday  qilib  erta junaysizlarmi?  -   deya 

sukunatni  buzdi.

-   Shunaqa  shekilli...  -  yo‘tal  aralash  dedi  dadam.

-   Ishqilib  o‘g‘lim,  tagobli  yigitlarning  yuzini  yerga 

qaratmagin-da,  -   nasihat  qilgan  bo'ldi  Parpi  buvam,  -  

astoydil  urushgin,  og'zingdan  kalimai  shaxodat  hech 

tushmasin,  shunda  senga  o‘q  kor  qilmaydi...  Tagoblilar 

bosm achilarga  qarshi  yom on  urushm ovdi,  endi 

bunisigayam   b o ‘ sh  kelm an glar...  0 ‘ sha  Girm on 

deganlari  juda  zo‘r  bo'lsa  Ko'rshermatcha  bo'leirda... 

o'shani  yengdigu...  Nima  deding  Roziqvoy?

25

---

-   To‘g‘ri,  amaki,  -   tasdiqladi  Roziq  tog‘a,  -   rr 

Polvon,  urushda  shoshib  qolma!  Keyin,  rusl 

yonida  bo'lishga  harakat  qil,  ulardan  o ‘rgan 

Meniyam  urush  maydonidan  o'shalar  olib  chiqd 

yot  begona  o ‘ris  ko'tarib  chiqdi-ya!..  Qani,  Parp 

bir  duo  qiling,  sekin  qo‘zg‘a!aylik  endi.

Parpi  buvam  ch o'k ka  tushib,  ikki  qo'lin i 

ko'tardi:

-  Iloyo omin, -  shunday dedi-yu,  nazarimda u 

esidan  chiqarib  qo'ydi  shekilli,  bir  nafas jim bo'lil

-  iloyo omin, oy borib, omon kelgin.  Girmon otli bi 

yovni  boshi  tanidan  judo  bo'lsin,  hammalaring 

madadkor  bo'lsin,  oblohu  akbar!

-  

Oblohu  akbar,  -  deyishdi  bosh qalar 

Mehmonlar hovliga chiqib  otam bilan  quchoqlash 

ko'zlaridan  o'pishib,  xayrlasha  boshlashdi.  Ayol 

tortib   y ig 'la b   yu b orish d i,  ukalarim   ham  b 

yig'lashga  tushishdi...

Nihoyat  m ehm onlar  tarqab,  qop-qorongi  h 

o'zimiz  qoldik.  Men  mollarga  xashak  olgani  og'il 

kirib ketdim.  Opam hozirgina erkak mehmonlar c 

katta  yorug*  uyga  hammamizga  bitta  qilib joy  ; 

Ilgari uchta uyda, uchga bo'linib yotardik Usmon i 

oshxonada, Omon bilan otam mana shu katta uydi 

ukalarimni yoniga olib kichkina uyda uxlashardi. 

otam  bilan  so'nggi  kecha  birga  bo'layotganimiz 

opam  joyni  ataylab  birga  solibdi.  Uyga  kirsam, 

bilan Robinisa otamning tizza-siga o'tirib olib, top 

ayttiryapti.  Opam  Zulayhoning  sochini  maydala 

o'tiribdi.  Usmon  mis  laganning  ustiga  shaltoq  d¡ 

yozib,  ko'ksini  yerga  bergancha  inqillab  rasm 

bilan  ovora.

Men  halidan  buyon  razm  solmagan  ekanman 

negadir  saylga  ketayotgandek  yasanib  oigan 

sandiqdagi  hamisha behining hidi  anqib  turadiga 

ko'ylagi,  qora  baxmal  to'nini  kiyib  olibdi,  peshi

26

---

ko‘k  shohi  durra,  sochini  ham  yuvib,  silliq  qilib  tarab 

olibdi.

-  Ishqilib xatni kanda qilmasangiz bo‘lgani, -  deyaptí 

opam.

-   Bo'lmasachi,  sen  ham  tez-tez  xat  bitib  turgin,  -  

javob  qilpti  otam,  -   boqqolning  pulini  berdingmi?

-  Berdim.

-  Yaxshi qilibsan...  Bundan keyin undan qarzga hech 

narsa  olmanglar.

-  Xudo betini teskari qilsin! -  qarg'andi opam, -  yana 

omborga  qorovul  bo'lib  olibdi-ya!

-   K attalar  bilan  b ord i-k eld isi  bor  deyishadi, 

tushuntirdi  otam.

-  Voy  esim  qursin,  -   shunday  deb  opam  cho'ntagini 

kavlashtirib  tum or  ch iqarib,  otam ga  uzatdi.  -  

Ko'kragingizga  taqib  oling!

Otam  awaliga  shunaqa  irim-sirimlaringni  qo'ysang- 

chi,  deb  ko'n m agandi,  opam  bu  yerga  hamma 

bolalaringizning  nomini  yozdirganman  degan  edi,  otam 

tumorni  olib  shosha-pisha  bo'yniga  osib  oldi.

Men shu paytda negadir juda, juda ham xursand edim. 

H ozirgina  uyim iz  t o ‘ la  aziz  m ehm onlar,  qadrdon 

kishilarimiz  bo'lgani  uchunmi,  butun  oilamiz  bilan 

hammamiz  jamuljam  o'tirganimiz  uchunmi  yoki  o'zim 

ham bilmagan boshqa  biror  sababdanmi,  har  qalay men 

behad  xursand,  ta’riflab  bo'lmaydigan  darajada  shod 

edim.  Shu  xilda  xursandligimcha  uxlab  qolibman.  Tong 

pallasida  uyg'onib  ketdim,  k o‘ zimni  ochsam,  opam 

otamning  tizzasiga  boshini  qo'yib  piq-piq  yig'layapti, 

otam,  q o ‘y,  q o ‘ysang-chi,  deb  katta  q o'lla ri  bilan 

opamning  sochlarini  avaylab  silab  o'tiribdi...

-   Polvon,  uxlab  qolmadingmi?  -   Parpi  buvamning 

ovozi  eshitildi  tashqaridan.