Адабий танкид адабиётшуносликнинг таркибий кисми сифатида. «Танкид» термини хакида


Download 107.5 Kb.
bet6/7
Sana16.02.2023
Hajmi107.5 Kb.
#1204144
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
1405914604 56900

Мустакилликдан кейин адабий танкид фанининг тараккиёт йулларини кайта назардан утказиш зарурати тугилди. Чунки, аввалги елгиланган тараккиёт боскичларини белгилашда узбек адабий танкидчилигининг узок йиллик тарихи инобатга олинмаган, у факат 1017 илдан, яoни Октябрp тунтаришидан кейин дунёга келган деган таассурот тугиларди. Вахоланки, узбек адабий танкиди жуда кадимдан пайдо булган, узгиа хос тараккиёт жараёнини бошдан кечирган. Сунгги 15м йил ичида адабий танкид фанининг тараккиёт йулини мустакиллик нуктаи назаридан танкид этишга киришилди. Бу борада айникса, А.Расулов, Б.Каримов сингари адабиётшунослиарнинг тадкикотлари, О.Сафаров, Б.Йулдошев, Ш.Ахмедовларнинг узбек адабий танкидчилиги тарихи, Б.Рахмоновнинг «Узбек адабий танкидчилиги» деб номланган кулланмаларининг яратилиши мухим ахамиятга эга булди. Гарчи уларнинг биронтасида хам адабий танкид тараккиётининг боскичларини белиглашга алохида эoтибор берилмаган булса-да унинг узок тарихга эга эканлиги алохида кайд этилади. Масалан, О.Сафаров, Б.Йулдошев, Ш.Ахмедовлар яратган кулланмада БухДУ, 2003 адабий танкидчиликнинг бир асрлик йули куйидагича белгиланади:

  1. Узбек адабий танкидчилигининг пайдо булиши ва шаклланиш тамойиллари 1905-1925;

  2. Узбек адабий танкидчилиги мафкуравийлашиш жараёнида 1925-1950;

  3. Узбек адабий танкидчилиги реализм учун курашиш йулида. ХХ асрнинг 60-80-йиллари;

Куринадики, бу тараккиёт боскичлари мукаммал эмас, яoни ундан истиклол даври адабий танкидчилиги эoтибордан четдан колган. Адабиётшунос Б.Рахмонов эса «Узбек адабий танкидчилиги» деб аталган кулланмасида гарчи тараккиёт боскичларини аник белгилашга жазм этмаса-да, унинг ривожланиш жараёнини куйидагича белгилайди:

  1. Узбек адабий танкидчилигининг шаклланиши;

  2. Шуро даври узбек адабий танкидчилиг;

  3. Хозирги адабий танкидчилиги;

Олим гарчи уларнинг аник муддатини белигламаса хам узбек адабий танкидчилининг шаклланишини хам огзаки ижоди ва энг кадимги адабий ёдгорликларга боглайди ва бунга кушилиш мумкин. Иккинчи даврда уз номидан куриниб турганидек, Шуро даври, яoни ХХ асрнинг 1-чорагидан то 80-йилларгача булган давр камраб олинган. Хозирги адабий танкидчиликда асосан сунгги ун йилликда юзага келган адабий-танкидий карашлар тадкик этилади. Даврлаштириш фаннинг мухим муаммоларидан бири хисобланид. Тараккит боскичларини белгилашда ундан пайдо булган янги тенденциялар, узига хос фазилатлар инобатга олинади. Бирок, хали узбек адабий танкидчилигининг тараккиёт боскичлари узил-кесил ишлаб чикилган эмас. Бу адабиётшуносликнинг галдаги вазифаларидан бири булиб турибди. Бунинг устига ханузгача алохида дарслик хам тайёрланган эмас. Юкорида курсатилган кулланмалар эса хали фаннинг хам муаммоларини камарб ололмайди.


Download 107.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling