Adabiyotlar rshyxati


Download 0.73 Mb.
bet42/93
Sana21.04.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1369888
TuriСеминар
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   93
Bog'liq
umum.psix

Эътибор беринг:
Хотиранинг ассоциатив назарияси гештальтизм (немисча Gestlt, яъни образ деган сщздан олинган) деб аталмиш нуытаи назардан жуда кескин таныид ыилинган эди. Бу янги назариянинг асосий тушунчаси — гештальт тушунчаси - яхлит бир бутун ташкилотни, уни таркиб топтирадиган ыисмлар йиьиндисидан иборат бщлмайдиган тузилишни (структурани) англатади. Шундай ыилиб, гештальтизм онг ъодисаларига нисбатан ассоционистларнинг ыисмларга ажратган ъолда ёндашувига аввало ыисмларни синтез ыилиш принципини, унинг ыисмларига нис­батан яълитликнинг бирламчилиги принципини ыарама-ыарши ыилиб ыщйди. Шунга биноан боьланишлар ъосил бщлишининг негизи сифатида бу щринда изоморфизм принципига кщра, яъни шаклига щхшашлиги бщйича миядаги изларнинг айнан щхшайдиган тарзда тузилишини ъам белгилайдиган материалнинг ташкил этилиши тан олинади.
Материалнинг муайян ташкил этилиши эсда олиб ыолишда шубхасиз катта рол щйнайди, лекин унинг функцияси фаыат субъектнинг фаолияти натижасида рщёбга чиыиши мумкин. Гештальчилар эса яълитлик принципини аввал бошданоы берилган принцип сифатида намоён бщлади, гештальт ыонунлари (худди ассоциация ыонунлари каби) субъектнинг фаолиятидан ташыарида ва унга боьлиы бщлмаган ъолда амал ыилади, деб айтишади. Шу нуытаи назардан олганда, гештальтизм амалда ассоционизм назарияси билан бир ыаторда туради.
Онг ыандайдир пассив тарзда намоён бщладиган ассоционизмга ва бошыа назарияларга ыарама-ыарши щлароы, хотира жараёнларида онгнинг фаоллиги ва ишчанлигига урьу бериш психологиядаги бир ыанча йщналишлар учун хос хусусиятдир. Бунда эсда олиб ыолиш, ыайта эсга тушириш ва шу каби жараёнларда диыыатнинг, маысаднинг англаб етишнинг муъим рол щйнаши ыайд этилади. Лекин бу щринда ъам хотира жараёнлари амалда субъектнннг фаолияти билан боьланмаган бщлиб, шунинг учун ъам тщьри тушунтириб берилмасди. Масалан, эзгу ният эсда олиб ыолиш ёки эсга тушириш жараёнининг щзини ыайта ыуришга олиб келмайдиган шунчаки оддий иродавий зщриыиш сифатида, онгнинг «соф» фаоллиги сифатида на­моён бщлади.
Эътибор беринг:
Хотиранинг фаоллиги, онглилиги ва англаб етилганлиги унинг ривожидаги юксак босыичларига боьлиы деб ыаралганлиги сабабли, унинг ыуйи босыичларига татбиыан яна щша тщрдошлиги бщйича боьланиш тушунчаси ыщлланилиб келди. Боьланишларнинг икки тури — ассоциатив ва маънавий боьланишлар борлиги ъаыидаги концепция ана шу тариыа яратилди. Хотиранинг иккита тури: механик («материя билан боьлиы хотира») ва мантиыий («материядан тамомила мустаыил тарзда»ги, «руъ билан боьлиы хотира») хотиралар мавжудлиги ъаыидаги назария ъам шунга боьлиы, ъолда юзага келган.
Эътибор беринг:
Ъозирги замон фанида шахснинг барча психик жараёнлари, шу жумладан хотира жараёнларини таркиб топтиришга сабабчи бщлган омил шахс фаолияти деб ыарайдиган назария тобора кщпроы эътироф этилмоыда. Ушбу концепцияга биноан эсда олиб ыолиш, эсда саылаш ва ыайта эсга тушириш жараёнларининг амалга оширилиши муайян материалнинг субъект фаолиятида ыандай щринда туриши билан белгиланади.

Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling